पान:'भारता'साठी ('Bharata'sathi).pdf/310

हे पान प्रमाणित केलेले आहे.

बहाण्याने होणाऱ्या सक्तीच्या भूसंपादनाला विरोध करीत आहेत आणि भूसंपादनाचा कायदा ज्या नवव्या अनुच्छेदाच्या कोषात सुरक्षित ठेवला आहे तो अनुच्छेद रद्द करणे आणि नागरिकाचा संपत्तीचा मूलभूत अधिकार परत मिळविणे यासाठी लढा देत आहेत. सर्वोच्च न्यायालयाचा ताजा निकाल म्हणजे शेतकऱ्यांच्या संघटनांचा विजय असून, नवव्या अनुच्छेदाला आव्हान न देता आणि संपत्ती अधिकाराच्या अपहरणाचा निषेध न करता विस्थापित शेतकऱ्यांच्या केवळ पुनर्वसनाचा हेका धरणाऱ्या पर्यावरणवाद्यांचे पितळ उघडे पाडणारा आहे.

 हा निकाल देताना सर्वोच्च न्यायालयाने, फक्त २४ एप्रिल १९७३ नंतर नवव्या अनुच्छेदात घातलेले कायदेच न्यायालयीन छाननीखाली येतील असे म्हटले आहे, यात न्यायालयाचे अवघडलेपणच जाणवते. ही तारीख कोठून आली? केशवानंद भारती विरुद्ध केरळ राज्यशासन या खटल्यात २४ एप्रिल १९७३ रोजी निकाल देताना न्यायालयाने म्हटले होते की ज्या कायद्यांतील बदलांमुळे राज्यघटनेच्या मूळ ढाच्याला धक्का लागण्याची शक्यता आहे असे कायदे सोडून इतर कायद्यांमध्येच दुरुस्ती करण्याचे संसदेला अधिकार आहेत. वास्तविक, नवव्या अनुच्छेदाच्या प्रास्ताविकेतील शब्दरचनाच एक महत्त्वाच्या मूलभूत हक्कावर अतिक्रमण करणारी असल्यामुळे हा अनुच्छेदच राज्यघटनेचा भंग करणारा आहे; पण, त्या न्यायालयाने त्याचा उल्लेखसुद्धा आपल्या निकालात केला नाही. कदाचित, त्या खटल्यात न्यायालयाने याबाबतीतही निकाल द्यावा अशी मागणी केली नव्हती म्हणूनच असेल.

 राज्यघटनेत नंतर घुसडण्यात आलेल्या या नवव्या अनुच्छेदाच्या अडथळ्यामुळे १९५१ पासून किती नागरिकांना कायद्याच्या आधाराने, अन्यायाविरुद्ध दाद मागण्या/मिळवण्याच्या संधीस मुकावे लागले असेल याची गणती करणे केवळ अशक्य होईल.

 सर्वोच्च न्यायालयाच्या ताज्या निर्णयामुळे आता नवव्या अनुच्छेदात कोंबलेले सर्वच कायदे तेथून काढले जातील आणि त्यांची न्यायालयीन छाननी होईल का असे मोठे कोडे पडले आहे.

 आजमितीस तरी असे दिसते की, जमीनसुधारासंबंधी ज्या कायद्यांना नवव्या अनुच्छेदाचे अभय लाभले आहे ते सर्व कायदे १९७३ पूर्वी या अनुच्छेदात टाकले गेले आहेत त्यामुळे, भविष्यातही या कायद्यान्वये झालेल्या कारवाईला न्यायालयात आव्हान देता येणार नाही. लवकरच, विस्थापित शेतकऱ्यांच्या पुनर्वसनासाठी एक नवीन 'पुनर्वसन धोरण' आखण्याचा मनोदय केंद्र सरकारने

भारतासाठी । ३१०