"इंग्रजी राज्यांत आलीकडे विश्वविद्यालये (University) स्थापित होऊन एकाद्या विद्येत पारंगत होऊन त्यांत त्याची परीक्षा उतरली म्हणजे त्यास कलास्वामी ( M. A. म्ह० Master of Arts ) अशी पदवी मिळते. त्याप्रमाणे पूर्वी न्याय, मीमांसा, व्याकरण वगैरे विषयांत महापंडित होऊन जे सर्वमान्य, चिरस्थायी, अत्युत्तम असे ग्रंथ लिहीत, त्यांस भट्ट अशी पदवी मिळे. जसे गदाधर भट्ट, नागोजी भट्ट. अलीकडे बराच कालपर्यंत विद्या ब्राह्मणच करीत असल्यामुळे भट्ट अशी पदवी धारण करणारे ब्राह्मणच असत. हल्लीं जशी मोठ्या अधिकाऱ्यास रावसाहेब वगैरे पदवी मिळाली म्हणजे त्यांच्या मुलांस अंगीं कांहीं पराक्रम नसला तरी लोक रावसाहेब म्हणू लागतात ; किंवा एखादा यज्ञाची दीक्षा घेऊन दीक्षित झाला म्हणजे त्याच्या कुलांतील सर्वांस दीक्षित म्हणू लागतात ; त्याप्रमाणे ब्राह्मणांस थोडी बहुत विद्या असली म्हणजे भट्ट म्हणण्याची चाल पडली. पुढे उत्तरोत्तर ब्राह्मणांच्या विद्येचा हास होत चालला तरी भट्ट हा शब्द चालू राहिला; परंतु पुढे त्याचा एक टकार जाऊन तो जसा रूपाने हलका झाला तसा तो अर्थानेही हलका झाला. गुजराथेकडील ब्राह्मणांत विद्येचा अगदींच लोप होऊन ते पाणी भरण्याचे काम करू लागले त्या मुळे मुंबई वगैरे शहरांत भट म्हणजे पाणक्या ब्राह्मण इतक्या अर्थावर मजल येऊन पोंचली."
वरील उताऱ्यांत शास्त्रीबोवांनीं गुजराथेतील ब्राह्मणांच्या विद्येचा लोप झाल्यामुळे मुंबईत भट ह्याचा अर्थ हलका झाला आहे, असे म्हटले आहे. दक्षिणी ब्राह्मणांमध्येही विद्येचा असाच लोप होऊन दारिद्यामुळे ब्राह्मणांस दुसऱ्याचे घरीं मोलाने पाणी भरणे, मोलाने स्वयंपाक करणे, वगैरे हलकीं
