पान:मराठी शब्दांचे उद्घाटन.djvu/53

या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले आहे



     प्रकरण दुसरें.     ५१

आहेत म्हणून त्यांच्या चित्रास नमस्कार करावा, असे आपणांस वाटणे साहजिकच आहे; परंतु जर आपल्या मनांत, किंवा विचारांत, किंवा समजुतींत बदल होऊन आपली जुन्या धर्मावरील श्रद्धा नाहींशी झाली, किंवा आपण अमूर्तिपूजक झालों, तर आपण त्याच चित्रास, ( ज्यास आपण पूर्वी पूज्य मानीत असू त्यास ) नमस्कार करण्यास प्रवृत्त होणार नाहीं. आणि हीच गोष्ट वस्तूच्या उन्नतीवरून तद्वाचक शब्द उन्नत होणे किंवा वस्तूच्या अवनतीवरून तद्वाचक शब्द अवनत होणे ह्या व्यापारास लागू आहे.

 २३. उपाध्याय.-उपाध्याय हा शब्द संस्कृतांत मोठ्य संमाननीय पदवीचा वाचक आहे; परंतु उपाध्यायाच्या ठायीं उत्तरोत्तर विद्येचा लोप होत गेल्याकारणाने व द्रव्याभावामुळे समाजांत त्याचे महत्त्व कमी झालें, व तो पूर्वीच्या मानास अपात्र झाला, तेणेकरून "उपाध्या " हाच शब्द मराठीत “घंटाबडव्या" ह्या अर्थाने योजला जाऊ लागला.

 २४. मिस्कीन.-हा शब्द अरबी असून त्याचा त्या भाषेत व फारशींत गरीब असा अर्थ आहे; परंतु जे गरीब असतात त्यांचा अनीतीकडे कल असण्याची श्रीमंतापेक्षां बलवत्तर कारणे असल्यामुळे मराठींत त्याचा अर्थ लुच्चा असा झाला.

 २५. बिलंद.-बुलंद ह्या फारशी शब्दाचा "उंच " असा अर्थ असून मराठींत बिलंद ( किंवा बिलंदर ) ह्याचा अट्टल सेोदा असा अर्थ झाला आहे.

 २६. शागीर्द. - ह्या फारशी शब्दाचा मूळचा अर्थ विद्यार्थी असा असून मराठीत पाणक्या किंवा आचारी असा झाला आहे.

 २७. शिष्या. - ह्याचा मूळचा अर्थ विद्यार्थी असा असून