लोक हे रानटी स्थितींतील असून सदैव भ्रमण करीत असत, हें "तुराणी " ह्या शब्दावरून व्यक्त होते. कारण “तुराणी" ह्याचा अर्थ भटकणारा किंवा घोड्यावर बसून धावणारा असा होतो. तुराणी लोकांची ४००० वर्षांमागची स्थिति तुराणी ह्या शब्दावरून व्यक्त होते. त्यांचे शेजारी असलेले लोक हे कृषिकर्मावर आपला चरितार्थ करीत असत, असे त्यांचा वाचक जो "आर्य " शब्द त्यावरून व्यक्त होते. हा शब्द नांगरणे ह्या अर्थाचा जो " अर्" धातु ( ल्याटिन् आरो ) त्यापासून झालेला आहे. आणि म्हणून " आर्य " ह्या शब्दाचा अर्थ शेतकी करणारे असा होतो.
ह्याच आर्यलोकांची एक शाखा आग्नेयीकडे निघाली. तिने आफगाणिस्तान व हिंदुस्तान व्यापिलें व दुसऱ्या शाखेनें वायव्येकडे प्रयाण करून यूरोप-खंड व्यापिलें. ही गोष्ट ह्या दोन्हीं शाखांनी आपआपल्या भाषा ज्या प्रगल्भ दशेत आणल्या त्यांच्यांतील शब्दांची परस्परांशी तुलना केली असतां व्यक्त होते. आग्नेयी दिशेने आलेल्या शाखेच्या प्रगल्भ अशा प्राचीन भाषा दोनः संस्कृत आणि झेंद; तसेच वायव्य दिशेने गेलेल्या आर्य लोकांच्या प्रगल्भ अशा प्राचीन भाषा दोनः ग्रीक आणि ल्याटिन. संस्कृत, झेंद, ग्रीक आणि ल्याटिन, ह्या चार भाषांतील शब्दांची परस्परांशी तुलना केली असतां कांहीं विलक्षण सादृश्य आढळून येते व ह्या सादृश्याचा उलगडा भाषैक्याचा व जात्यैकाचा सिद्धांत स्वीकारल्याशिवाय करता येत नाहीं.
दोन राष्ट्रांचा सांनिध्यामुळे किंवा व्यापारामुळे किंवा जेतृत्वामुळे किंवा दुसऱ्या कोणत्याही कारणाने, बराच वेळ संबंध घडल्याने त्या राष्ट्रांच्या भाषांमध्ये दान आणि आदान ह्या क्रियांनी कांहीं शब्द समान होतात; परंतु हे शब्द नवीन शोधून काढ
