छत्रपति शिवाजी राजे भोसले यांचा पवाडा

छत्रपती शिवाजी राजे भोसले यांचा पोवाडा

कुळवाडी - भुषण पवाडा गातो भोसल्याचा | छत्रपती शिवाजीचा || लंगोट्यास देई जानवी पोषींदा कूणब्यांचा | काळ तो असे यवनांचा || शिवाजीचा पिता शाहाजी पुत्र मालोजीचा | असे तो डौल जाहागिरीचा || पंधराशे एकूणपन्नास साल फळले | जुन्नर तें उदयास आले || शिवनेरी किल्ल्यामध्ये बाळ शिवाजी जन्मले | जिजाबाईस रत्न सापडले || हातापायांची नख़े बोट शुभ्र प्याजी रंगीले | ज्यांनी कमळा लाजविले || वर ख़ाली टिर्याा पोटर्याभ गांठी गोळे बांधले | स्पटिकापरी भासले || सानकटी सिंहापरी छाती मांस दुनावले | नांव शिवाजी शोभले || राजहौंसी उंच मान माघे मांदे दोंदीले | जसा का फणीवर डोले || एकसारखे शुभ्र दांत चमकू लागले | मोती लडी गुंतविले || रक्त वर्ण नाजूक होटी हासू छपविले | म्हणोन बोबडे बोल || सरळ नीट नाक विशाळ डोळ्यां शोभले | विषादें म्रुग वनी गेले || नेत्र तिखे बाणी भवया कामठे ताणिले | ज्यांनी चंद्रा हाटविले || सुंदर विशाळ भाळवटी जावळ लोंबले | कुरळे केस मोघीले || आजानबाहू पायांपेक्षा हात लांबलेले | चिन्ह गादिचे दिसले || जडावाची कडी तोडे सर्व अलंकार केले | धाकट्या बाळा लेविवले || किनखांबी ठंकोचे मोती घोसाने जडले | कलाबतुचे गोंडे शोभले || लहान कुंची पैरण बिरडी बंद लावले | डाग लाळीचे पडलेले || हातापायांचे आंगठे चोखी मुखामधी रोळे | पायी घुंगरू खुळखुळे || मारी लागोपाठ लाथाबुक्या आकाश शोभले | ख़ेळण्यावर डोळे फिरविले || मजवर हा कसा ख़ेळणा नाही आवडले | चिन्ह पाळणी दिसले || टाहीपेटे रडूं लागला सर्व घाबरले | पाळण्या हालवू लागले || धन्य जिजाबाई जिने जो जो जो जो जो केले | गातों गीत तिने केले || ||चाल || जो जो जो जो जो जो गाऊं, जी जी जी जी जी जी गाऊं | चला वेरूळांस जाऊ, दौलताबादा पाहू || मूळ बाबाजींस ध्याऊ, किर्ती आनंदाने गाऊ | सरदारांत उमराऊ, सोबतीस जाधराऊ || पाटिल होते गांवोगाऊ, पुत्रावरी अती जीऊ | थोर विठाजी नाव घेऊ, सान मालोजी त्याचा भाऊ | दिपाबाई त्यास देऊ, छंदाजोगा गिती गाऊं || || चाल || मालोजी राजा | तुझा बा आजा || यवनी काजा | पाळिल्या फौजा || लाविल्या ध्वजा | मारिल्या मौजा || वेळेस मुक्का | साधल्या बुक्का || विचारी पक्का | जाधवा धक्का || शेशाप्पा नायका | ठेविचा पैका || द्रव्याची गर्दी | चांभारगोंदी || देवळे बांधी | तळी ती खांदी || आगळी बुध्दी | गुणाने निधि || लिहीले विधि | लोकांस बोधी || संधान साधी | जसा पारधी || भविषी भला | कळले त्याला || सांगोनी गेला | गादी बा तुला || उपाय नाही जाणोन चाकर झाला यवनाचा | शिपाई होता बाणीचा || खोट्या दैवा कोण खोडी बेत देवाजीचा | पवाडा गातो शिवाजीचा || कुळवाडी - भुषण पवाडा गातो भोसल्याचा | छत्रपती शिवाजीचा || १||

वडील बंधु संभाजीने लळे पुरविले | धाकट्यासवे ख़ेळले || उभयतांचे एकचित तालमीत गेले | फरीगदग्या शिकले || आवडीने खमठोकी कुस्ती पेचाने खेळे | पवित्र दस्तिचे केले || द्वादशवर्षी उमर आली नाही मन धाले | घोडी फिरवू लागले || अट्टल घोडेस्वार भाला बोथाटी शिकले | गोळी निशाण साधले || कन्या वीर जाधवाची जिने भारथ लावले | पुत्रा नीट ऐकविले || अल्पवयांचे असता शिकार करू लागले | माते कौतुक वाटले || नित्य पतीचा आठव डोंगर दुखाःचे झाले | घर सक्तिीने घेतले | छाती कोट करून सर्व होते साठविले| मुखमुद्रेने फसविले || चतुर शिवाजीने आईचे दुःख ताडिले | पित्यास मनी त्यागिले || पुत्राचे डोळे फिरले माते भय पडले | हीत उपदेशा योजिले || मनी पतिभक्तीो पुता बागेमधी नेले | वृक्षाछायी बसविले || पुर्वजांचे स्मरण करून त्यास न्याहाळिले | नेत्री पाणी टपटपले || या क्षेत्राचे धनी कोण कोणी बुडविले | सांगते मुळी कसे झाले || क्षेत्रवासी म्हणोन नाव क्षत्रिय धरले | क्षेत्री सुखी राहीले || अन्य देशिंचे दंगेखोर हिमालयी आले | होते लपुन राहीले || पाठी शत्रुभौती झाडी किती उपासी मेले | गोमांसा भाजून धाले || पाला फळे खात आखेर ताडपत्रा नेसले | झाडी उल्लघून आले || लेखणीचा धड शीपाया सेनापती केले | मुख्य ब्रम्हा नेमले || बेफाम क्षेत्रिय होते अचूक टोळ उतरले | कैदी सर्वास केले || सर्व देशी चाल त्याचे गुलाम बनविले | डौलाने क्षुद्र म्हणाले || मुख्य राजा झाला ज्याने कायदे केले | त्याचे पुढे भेद केले || ब्रम्हा मेल्यावर परशराम पुंड माजले | उरल्या क्षत्रिया पिडीले || माहारमांग झाले किती देशोधडी केले | ब्राम्हण चिरंजीव झाले || देश निक्षत्रीय झाल्यामुळे यवना फावले | सर्वास त्याही पिडीले || शुद्र म्हणती तुम्हा ह्रुदयी बाण टोचले | आज बोधाया फावले || गाणे गाते ऐक बाळा तुझ्या आजोळी शिकले | बोली नही मन धाले || ||चाल || क्षेत्र क्षत्रियांचे घर,तुझे पित्रु महावीर | सुखा नसे त्यांच्या पार, आल्यागेल्याचे माहेर|| शीखराकार डोंगर, नानावल्ली तरूवर || दरी खोरी वाहे नीर खळखळे निरंतर | झाडा फुले झाला भार, सुगंधी वाहे लहर | पक्षी गाती सोळा स्वर, मंजूळ वाणी मनोहर || नदी नाले सरोवर, शोभे कमळांचा भार | भूमी अती काळसर, क्षेत्र देई पीक फार || धाव घेती दंगेखोर, दिला क्षेत्रियांस मार | दास केले निरंतर, ब्रम्हा झाला मनी गार || लोभी मेले येथे फार, विधवा झाल्या घरोघर | उपाय नाही लाचार, स्त्रिया बंदी पाटावर || दुसरा झाला शिरजोर, परशा तोबा कठोर || मार त्याचा अनिवार, केला क्षत्रिया संव्हार || क्षत्रिय केले जरजर, भये कांपे थरथर | दुःखा नाही त्यांच्या पार, ठाव नाही निराधार || बहू केले देशापार, बाकी राही मांगमाहार | निक्षेत्री झाल्यावर, म्लेच्छे केले डोके वर || आले सिंधू नदीवर, स्वार्याच केल्या वारोंवार | गाते काटांवात सार, लक्ष देई अर्थावर || ||चाल || काबुला सोडी | नदांत उडी || ठेवितो दाढी | हिंदूस पिडी || बामना बोडी | इंद्रिये तोडी || पीडिस फोडी | देऊळे पाडी || चित्रास तोडी | लेण्यास छेडी || गौमांसी गोडी | डुकरांसोडी || खंड्यास ताडी || जेजुरी गडी || भुंग्यास सोडी | खोडीस मोडी || मुर्तीस काढी | काबूला धाडी|| झादीस तोडी | लुटली खेडी || गडांस वेढी | लावली शिडी || हिंदूस झोडी | धर्मास खोडी || राज्यास बेडी | कातडी काढी || गर्दना मोडी | कैलासा धाडी || देऊळे फोडी | बांधीतो माडी || उडवी घोडी | कपाळा आढी || मीजास बडी | ताजीम खडी || बुरखा सोडी || पत्नीस पीडी || गायनी गोडी || थैलिते सोडी || माताबोध मनी ठसतां राग आला यवनांचा | बेत मग केला लढण्याचा || तान्हाजी मालुसरे बाजी पासलकराचा | स्नेह यशाजी कंकाचा || मित्रा आधी ठेवी जमाव केला मावळ्याचा | पूर करी हत्यारांचा || मोठ्या युक्तीरने सर केला किल्ला तोरण्याचा | रोविला झेंडा हिदूंचा || राजगड नवा बांधिला उंच डोंगराचा | भ्याला मनी विजापूराचा || दुसरा भ्याला मेला बेत नव्हता पूर्वीचा | दादोजी कोंडदेवाचा || मासा पाणी खेळे गुरू कोण असे त्याचा | पवाडा गातो शिवाजीचा || कुळवाडी- भूषण पवाडा गातो भोसल्याचा | छत्रपती शिवाजीचा ||२||

जाहागिरचा पैसा सारा लावी खर्चात | चाकरी ठेवी लोकांस || थाप देऊन घेई चाकण किल्ल्यास | मुख्य केले फिर्डोजीस || थोड्या लोकांसहीत छापा घाली सुप्यास | कैद पाहा केले मामांस || सुप्या सोबत हाती घेतले तीनशे घोड्यास | करामत केली रात्रीस || मुसलमानां लांच देई घेई कोडाण्यास | सिंहगड नाव दिले त्यास || पुरंधरी जाई जसा भला माणूस न्यायास | कैद पाहा केले सर्वांस || गांव इनाम देऊन सर्वां ठेवी चाकरीस | मारले नाही कोणास || वाटेमधी छापा घालून लूटी खजिन्यास | साठवी राजगडांस|| राजमाची लोहगडी लढे घेई तिकोण्यास || बाकी चारा किल्ल्यास || मावळ्यांस धाढी कोकणी गाव लुटायांस | धूर्त योजी फितुरास || सन्मान कैद्या देई पाठवी वीजापूरास | मुलान्या सुभेदारांस || विजापूरी मुसलमाना झाला बहू त्रास | योजना केली कपटांस || कर्नाटकी पत्र पाठवी बाजी घोरपड्यास | कैद तुम्ही करां शहाजीस || भोजनांचे निमित्त केले नेले भोसल्यास | दग्याने कैद केले त्यास || थेट शहाजी कैदी आणिला विजापूरास | खुशी मग झाली यवनांस || चिरेबंदी कोठडीमध्ये बंद केले त्यास | ठेविले भोक वार्यायस || शाहाजीला पिडा दीली कळाले शिवाजीस | ऐकून भ्याला बातमीस || पिताभक्तील मनी लागला शरण जायास | विचारी आपल्या स्त्रियेस || साजे नाव सईबाई स्त्री सुचवी पतीस | ताडा दंडी दुसमनास || स्त्रीची सुचना सत्य आसली लिहीले पत्रास | पाठवी दिल्ली मोगलांस || चाकर झालो तुमचा आता येतो चाकरीस | सोडवा माझ्या पित्यास || मोगल थैली गेली थेट मुसलमानास | ठेविले किल्ल्यावर त्यास || बाजी शामराज का लाजला जात सांगायास | धरू पाही शिवाजीस || धेड म्हणावा नाक नाही द्यावा कोणांस | आडचण झाली बखरीस || सिध्दीस बेत गेला नाही अंती भ्याला जिवास | काळे केले महाडास || शाहाजीचा बाजी आखेर घेईल बक्षीस | हा पाजी मुकला जातीस || करनाटकी आज्ञा झाली शाहाजीस | यवन भ्याला सिंहास || वर्षे चार झाली शिवला नाही कबजास | पिताभक्ती पुत्रास || चंद्रराव मोर्याशस मारी घेई जावळीस | दुसरे वासोट्या किल्ल्यास || प्रतापगड बांधी पेशवा केला एकास | नवे योजी हुद्यास || आपली बाकी काढी धाढी पत्र तगाद्यास | चलाखी दावी मोगलांस || रात्री जाऊनी लुटी जुन्नरास | पाठवी गडी लुटीस || आडमार्ग करी हळूच गेला नगरांस | लुटी हत्तिघोड्यांस || उंच वस्त्रे, रत्ने होन कामती नाही द्रव्यास | चाकरी ठेवी बारगिरास || समुद्रतिरी किल्ले घेई पाळी गलबतास | चाकरी ठेवि पठाणास || सिद्दि पेशव्या आपेश देई घेई यशास | उदासी लाभ शिवाजीस || आबजूलखान शूर पठाण आला वाईस | शोभला मोठा फौजेस || हत्ती बारा हजार घोडा त्याचे दिमतीस | कमी नाही दारूगोळिस || कारकुनाला वचनी दिले हिवरे बक्षिस | फितवीले लोभी ब्राम्हणास || गोपीनाथ फसवी पठाणा आणी एकांतास | चुकला नाही संकेतास || माते पायी डोई ठेवी, लपवी हत्यारास | बरोबर आला बेतास || समीप येता शिवाजी जसा भ्याला व्याघ्रास | कमी करी आपल्या चालीस || गोपीनाथ सुचना देई भोळ्या यवनांस | भ्याला तुमच्या शिपायांस || त्या अधमांचे एकून शिपाई केला बाजूस | लागला भेटू शिवाजीस || वर भेटभाव वाघनख मारी पोटास | भयभित केले पठाणास || पोटी जखम सोसी केला वार शिवाजीस | झोंबती एकमेकांत || हातचलाखी केली विंचवा मारी शत्रूस | पठाण मुकला प्राणास || स्वामीभक्तीप धाव घेई कळले शिपायास | राहिला उभा लढण्यास || त्याची धोप घेई शिवाजी बचवी आपल्यास | तान्हाजी भिडे बाजूस || दांती दाढी चावी तोडी घेई धनी सूडास | घाबरे केले दोघांस || नाव सय्यद बंडू साजे शोभा आणी बखरीस | लाथाळी जीवदानास || तान्हाजीला हूल देई मारी हात शिवाजीस | न्याहाळी प्रेती धन्यास || उभयतांसी लढता मुकला आपल्या प्राणास | गेला जन्नत स्वर्गास || छापा घाली मारी करी कैद बाकी फौजेस | पठाणपुत्र खाशा स्त्रियेस || चार हजार घोडा लूट कमी नाही द्रव्यास | दुसर्यार सरंजामास || अलंकार वस्त्रे देई सर्व कैदी जखम्यास | पाठवि विजापूरास || वचनी साचा शिवाजी देई हिवरे बक्षीस | फितुर्याा गोपीनाथास || नाचत गात सर्व गेले प्रतापगडास| उपमा नाही आनंदास || ||चाल || || शिवाचा गजर जयनामाच झेंडा रोविला || ||क्षेत्र्याचा मेळा मावळ्यांचा शिकार ख़ेळला || माते पायी ठेवी डोई गर्व नाही काडीचा | आर्शिवाद घेई आईचा || आलाबला घेई आवडता होता जिजीचा | पवाडा गातो शिवाजीचा || कुळवाडी - भूषण पवाडा गातो भोसल्याचा | पवाडा गातो शिवाजीचा ||३||

लढे रांगणी विशाळगडी घेई पन्हाळ्यास | केले मग सुरू खंडणीस || रुस्तुल जमाना आज्ञा झाली विजापूरास | नेमिला कोल्हापुरास | स्वार तिन हजार घेई थोड्या पायदळास | आला थेट पन्हाळ्यास || मार देत शिवाजी पिटी कृष्णा पैलतडीस | अति जेर केले त्यास | खंडणी घेत गेला भिडला विजापुरास | परत मग आला गडास || राजापुर दाभोळ लूटी भरी खजिन्यास | मात गेली विजापुरास || सिध्दीजोहरा नेमी मोठी फौज दिमतीस | सावंत सिद्दी कुमकेस || बंदोबस्त करी शिवाजी राही पन्हाळ्यास | करी मग जमा बेगमीस || वारंवार छापे घाली लुटी भौती मुलखास | केले महाग दाण्यास || त्रासाने खवळून वेढा घाली शिवाजीस | कोंडिले गडी फौजेस || चार मास लोटले शिवाजी भ्याला वेढ्यास | योजनां करी उपायास || कोकणांमधी सिध्दी झोडी रघुनाथास| उपद्रव झाला रयतेस || पासलकर बाजीराव पडाले वाडीस | दुःख मग झाले शिवाजीस || सिध्दी जोहरा निरोपाने गोवीं वचनास | खुशाल गेला भेटीस|| वेळ करून गेला उरला नाही आवकास | कच्चा मग ठेवी तहास || सिद्दिस लाडी गोडी मधी मान डुकलीस | गेला थाप देऊन गडास || सिद्द्या पोटी खुष्याली जाई झोपी सावकाश | हयगय झाली जप्तीस || तो शिवाजी पळून गेला घेई पाथी रात्रीस | सविले मुसलमानांस || सिद्दि सकाळी खाई मनी लाडू चुरमुर्याथस | स्वारदळ लावी पाठीस || चढत होता खिंड शिवाजी गांठले त्यांस | बंदुका लावी छातीस | बाजीप्रभु मुख्य केला ठेवि मावळ्यास | एकटा गेला रांगण्यास || स्वस्वामीला वेळ दिला बाजी भिडला शत्रुस | हरवी नित्य मोगलास || दोन प्रहर लढे वाट दिली नाही त्यास| धन्य त्याच्या जातीस || मोठी मोगल फौज दाखल झाली साह्यास | खवळला बाजी युध्दास || अर्धे लोक उरले सरला नाही पाउलास | पडला प्रभू भूमीस || तो शिवाजी सुखी पोहचला कान सुचनेस | अंती मनी हाच ध्यास || बार गडी ऐकून सुखी म्हणे आपल्यास | निघून गेला स्वर्गास || सय्यद मागे सरे जागा देई बाजीरावास | पाहून स्वामीभक्तीगस || विजापुरी मुसलमान करी तयारीस | खासा आला लढण्यास || कराडास डेरे दिले घेई बहू किल्ल्यांस | वश करी चाचे लोकांस || दळव्यासी लढून घेई श्रुंगारपुरास | मारले पाळेगारांस || लोकप्रितीकरीता करी गुरू रामदासास | राजगडी स्थापी देवीस || मिष्ट अन्नभोजन दिले सर्वा बक्षिस | केली मग मोठी मजलस || तानसैनी भले गवय्या बसवी गायास | कमी नाही तालस्वरास || ||चाल || जीधर उधर मुसलमानी | बीसमिलाहि हिमानी || सचा हरामी शैतान आया | औरंगजीब नाम लिया || छोटे भाईकू हूल दिया | बडे भाईकी जान लिया || छोटे कूंबी कैद किया | लोक उसके फितालीया || मजला भाई भगादिया | आराकानमे मारा गया || सगे बापकूं कैद किया | हुकमत सारी छिनलीया || भाईबंदकू कैद किया | रयत सब ताराज किया || मार देके जेर किया | खाया पिया रंग उडाया || आपण होके बेलगामी | शिवाजीकू कहे गुलामी || आपण होके ऐषारामी | शिवाजीकू कहे हरामी || बेर हुवा करो सलामी | हिंदवाणी गाव नाभी || ||चाल || आदी आंतन | सर्वा कारण || जन्ममरण | घाली वैरण || तोच तारण | तोच मारण || सर्व जपून | करी चाळण || नित्य पाळण | लावी वळण || भूती पाहून | मनी ध्याईन || नाव देऊन | जगज्जीवन || सम होऊन | करा शोधन || सार घेऊन | तोडा बंधन || सरनौबती डंका हुकूम पालेकराचा | घेई मुजरा शाई(रा)चा || सुखसोहळे होता तरफडे सावंत वाडीचा | पवाडा गातो शिवाजीचा || कुळवाडी - भुषण गातो भोसल्याचा | छत्रपती शिवाजीचा || ४||

सावंत पत्र लिही पाठवी विजापुरास | मागे फौज कुमकेस || बाजी घोरपडा बल्लोळखान येती सहाय्यास | शिवाजी करी तयारीस || खरा करून गेला छापा घाली मुधोळास | मारिले बाजी घोरपड्यास || भाऊबंद मारिले बाकी शिपाई लोकांस | घेतले बापसूडास || सावंताची खोड मोडून ठेवी चाकरीस | धमकी देई पोर्तुगीस || नवे किल्ले बांधी डागडुजी केली सर्वांस || बांधिले नव्या जहाजास | जळी सैनापती केले ज्यास भिती पोर्तुगीस | शोभला हुद्दा भंडार्यासस || विजापुरचा वजीर गुप्त लिही शिवाजीस | उभयता आणिले एकीस || व्यंकोजी पुत्रा घेई शाहाजी आला भेटीस | शिवाजी लागे चरणास || शाहाजीचे सदगुण गाया नाही आवाकाश | थोडेसे गाऊ अखेरीस || सुखसोहळे झाले उपमा लाजे मनास | उणे स्वर्गी सुखास || अपूर्व वस्तू घेऊन जाई विजापूरास | भेट मग देई यवनास || पराक्रमी शिवाजी पाळी पाऊन लक्षास | साजे यवनी स्नेहास || विजापुरचा स्नेह होता लढे मोगलास | घेतले बहूता किल्ल्यास || सर्व प्रांती लूट धूमाळी आणिले जेरीस | घाबरे केले सर्वांस || संतापाने मोगल नेमी शाइस्तेखानेस | जलदि केली घेई पुण्यास || चाकणास जाऊन दावी भय फिर्डोजीस | फुकट मागे किल्ल्यास || मास दोन लढला घेऊन सर्व फौजेस | खान खाई मनास || आखेर दारू घालून उडवी एका हुकूमास | भीति आंतल्या मर्दास || लागोपाठ मार देत हटवि पठाणास | खचला खान हिंमतीस || प्रातःकाळी संतोषाने खाली केले किल्ल्यास | देई मुसलमानास || फिर्डोजीला भेट देता खुषी झाली यवनास | देऊन मान सोडी सर्वास || शिवाजीची भेट देता खुषी झाली यवनास | वाढवी मोठ्या पदवीस || फिर्डोजीचे नाव घेता मनी होतो उल्हास | पीढिजाद चाकरीस || येशवंतसिंग आले घेऊन मोठ्या फौजेस | मदत शाईस्तेखानेस || सरनौबत भौती लुटी नगरी मुलखास | जाळून पाडिला ओस || पाठी लागून मोंगल मारी त्याच्या स्वारांस | जखमा केल्या नेताजीस || राजगड सोडून राहीला सिंव्हगडास | पाहून मोगलसेनेस || जिजीबाईचे मुळचे घर होते पुण्यास | खान राही तेथे वस्तीस || मराठ्यास चौकी बंदी गावात शिरण्यास | होता, भित शिवाजीस || लग्नवर्हा डी घुसे केला पुण्यात प्रवेश | मावळे सोबत पंचवीस || माडिवर जाऊन फोडी एका खिडकीस | कळाले घरांत स्त्रीयांस || शाइस्त्यास कळता दोर लावी कठड्यास | लागला खाली जायास || शिवाजीने जलदी गाठून वार केला त्यास | तोडिले एका बोटास || स्त्रिपुत्रा सोडून पळे पाठ दिली शत्रूस | भित्रा जपला जिवास || आपल्या पाठिस देणे उणे शिपायगिरीस | उपमा नाही हिजड्यास || सर्व लोकांसहीत मारीले खानपुत्रास | परतला सिंहगडास | डौलाने मोगल भौती फिरवी तरवारीस | दावी भय शिवाजीस || समीप येऊ दिले हुकूम सरबत्तीस | शत्रू पळाला भिऊन मारास || करनाटकी बदली धाडी शाइस्तेखानास | मुख्य केले माजमास || राजापुरी जाई शिवाजी जमवी फौजेस | दावी भय पोर्तुगास || सर्व तयारी केली निघाला नाशिक तिर्थास | हुल कसी दिली सर्वास || मध्यरात्री घेई बरोबर थोड्या स्वारांस | दाखल झालो सुर्तेस || यथासांग सहा दिवस लुटी शहरास | सुखी मग गेला गडास || बेदनूराहून पत्र आले देई वाचायास | आपण बसे ऐकायास || शिपायाचे बच्चे शाहाजी गेले शिकारीस | लागले हरणापाठीस || घोड्या ठेंच लागे उभयता आले जमीनीस | शाहाजी मुकला प्राणास || पती कैलासा गेले कळाले जिजीबाईस | पार मग नाही दुःखास || भुमी धडपडे बैसे रडून गाई गुणांस | घेई पुढे शिवाजीस || ||चाल || अतिरूपवान बहु आगळा | जैसा रेखला चित्री पूतळा || सवतीवर लोटती बाळा | डाग लाविला कुणबी कुळा || सवतीला कसे तरी टाळा | कज्जा काढला पती मोकळा || खर्या केसाने कापि का गळा | नादी लागला शब्द कोकीळा || मुख दुर्बळ राही वेगळा | अती पिकला चिंतेचा मळा || झाला शाहाजी होता सोहळा | मनी भूलला पाहूनी चाळा || बहुचका घेती जपमाळा | जाती देऊळा दाविती मोळा || थाट चकपाक नाटक शाळा | होती कोमळा जशा निर्मळा || खर्याक डंखिणी घाली वेटोळा | विषचुंबनी देती गरळा || झाला संसारी अती घोटाळा | करी कंटाळा आठी कपाळा || मनी भिऊन पित्याच्या कुळा | पळ काढला गेले मुताळा || छातीवरी ठेवल्या शिळा | नाही रुचला सवत सोहळा || कमानीवर | लावले तीर || नेत्रकटार | मारी कठोर || सवदागर | प्रीत व्यापार || लावला घोर | सांगते सार || शिपाई शूर | जुना चाकर || मोडक्या धीर | राखी नगर || आमदानगर | विजापूरकर || मंत्रि मुरार | घेई विचार || वेळनुसार | देई उत्तर || धूर्त चतुर | लढला फार || छाती करार | करी फीतूर || गुणगंभीर | लाविला नीर || होता लायक | पुंडनायक || स्वामीसेवक | खरा भाविक || सिंहगडावर गेला बेत केला क्रियेचा | बजावला धर्म पुत्राचा || रायगडी जाई राही शोक करी पित्याचा | शत्रु होता आळसाचा || दुःखामधी सुख बंदोबस्त करी राज्याचा | पवाडा गातो शिवाजीचा || कुळवाडी - भूषण पवाडा गातो भोसल्याचा | छत्रपती शिवाजीचा ||५||

सर्व तयारी केली राजपद जोडी नावास | शिक्का सुरू मोर्तबास || अमदानगरी नटून फस्त केले पेठेस | भौती औरंगाबादेस || विजापूरची फौज करी बहुत आयास | घेई कोकणपटीस || सावध शिवाजी राजे आले घेऊन फौजेस | ठोकून घेई सर्वास || जळी फौज लढे भौती मारी गलबतास | दरारा धाडी मक्केस || मालवणी घेऊन गेला अवचित फौजेस | पुकारा घेतो मोगलास || जहाजावर चढवी फौज गेला गोव्यास | लुटले बारशिलोरास || जलदी जाऊन गोकर्णी घेई दर्शनास | लुटले मोगल पेठांस || पायवाटेने फौज पाठवी बाकी लुटिस | आज्ञा जावे रायगडास || स्वतां खासी स्वारी आज्ञा लोटा जहाजास | निघाला मुलखी जायास || मोठा वारा सुटला भ्याला नाही तुफानास | लागले अखेर कडेस || औरंगजेब पाठवी राजा जयशिंगास | दुसरे दिलीरखानास || ठेवले मोगल अमीर येऊन पुण्यास | वेढिले बहुता किल्ल्यास || मानकरी शिवाजी घेई बसे मसलतीस | सुचेना काही कोणास || बाजी प्रभू भ्याला नाही दिलीरखानास | सोडिले नाही धैर्यास || हेटकरी मावळे शिपाई होते दिमतीस | संभाळी पुरंधरास || चार्तुयाने लढे गुंतवी मोगल फौजेस | फु्रसत दिली शिवाजीस || फार दिवस लोटले पेटला खान इर्षेस | भिडला किल्ला माचीस || बुर्जाखाली गेला लागे सुरंग पाडण्यास | योजी अखेर उपायास || हेटकरी मावळे जाती छापे घालण्यास | पिडीले फार मोगलास || मोगलाने श्रम केले बेत नेला सिध्दिस | काबीज केले माचीस || यशस्वी भासले लागले निर्भय लुटीस | चुकले सावधपणास || हेटकर्यांधचा थाट नीट मारी लुटार्याचस | मोगल हटले नेटास || बाजी मावळ्या जमवी हाती घेई खांड्यास | भिडून मारी मोगलांस || पळ काढी पाठ दिली मावळ्यास | मर्द पाहा भ्याले उंदरास || लाजे मनी दिलीरखान जमवी फौजेस | धीर काय देई पठाणास || सर्व तयारी पुन्हा केली परत हल्ल्यास | जाऊन भिडला मावळ्यास || बाजी मार देई पठाण खचले हिंमतीस | हटती पाहून मर्दास || पराक्रम बाजीचा पाही खान खोच मनास | लावीला तीर कमानीस || नेमाने तीर मारी मुख्य बाजी प्रभुस | पाडिला गबरू धरणीस || सय्यद बाजी ताजीम देती घेती बाजूस | सरले बालेकिल्ल्यास || मोगल चढ करती पुन्हा घेती माचीस | धमकी देती मावळ्यास || हेटकरी मारी गोळी फेर हटवि शत्रूस | पळवी इशानी कोणास || वज्रगडाला शिडी लावली आहे बाजूस | वरती चढवी तोफांस || वरती मोगल मारी गोळे बालेकिल्ल्यास | आणले बहु खराबीस || हेटकरी मारी गोळे बालेकिल्ल्यास | आणले बहु खराबीस || हेटकरी मावळे भ्याले नाही भडिमारास | मोगल भ्याला पाऊसाअ || मोगल सल्ल करी शिवाजी नेती मदतनीस | घेती यवनी मुलखास || कुलद्रोही औरंगजेब योजी कपटास | पाठवी थैली शिवाजीस || शिवाजीला वचन देऊन नेई दिल्लीस | नजरकैद करी त्यास || धाडी परत सर्व मावळे घोडेस्वारांस | ठेविले जवळ पुत्रास || दरबार्याव घरी जाई देई रत्न भेटीस | जोडीला स्नेह सर्वास || दुखणे बहाणा करी पैसा भरी हाकीमास | गूल पाहा औरंगजेबास || आराम करून दावी सुरू दानधर्मास | देई खाने फकीरास || मोठे टोकरे रोट भरी धाडी मशीदिस | जसा का मुकला जगास || दानशूर बनला हटवी हातिमताईस | चुकेना नित्यनेमास || औरंगजेबा भूल पडली पाहून वृत्तीस | विसरला नीट जप्तीस || निरास कैदी झाला शिवाजी भास मोगलास | चढला मोठ्या दिमाखास || पितापुत्र निजती टोकरी बदली रोटांस | बाकी सोपी चाकरास || जलदी करीती चाकर नेती टोकरांस | करामत केली रात्रीस || दिल्ली बाहेर गेले खुले केले शिवाजीस | नेली युक्तीर सिध्दीस || मोगल सकाळी विचकरी दांत खाई होटांस | लावि पाठी माजमास || || चाल || औरंगजेबीचा धूर दीला | पुत्रासवे घोडा चढला || मधीच ठेवी पुत्राला | स्वताः गोसावी नटला || रात्रीचा दिवस केला | गाठले रायगडाला || माते चरणी लागला | हळूच फोडी शत्रूला || स्नेह मोगलांचा केला | दरारा देई सर्वाला || ||चाल || हैद्राबादकर | विजापूरकर || कापे थरथर | देती कारभार || भरी कचेरी | बसे विचारी || कायदे करी | नीट लष्करी || शिवाजीचा बेत पाहून जागा झाला गोव्याचा | बंदोबस्त केला किल्ल्याचा || वेढा घालून जेर केला सिद्दी जंजिर्याचचा | पवाडा गातो शिवाजीचा || कुळवाडी - भूषण पवाडा गातो भोसल्याचा | छत्रपती शिवाजीचा ||६||

शिवाजी तो मसलत देई मित्र तान्हाजीला | बेत छाप्याचा सुचवीला || तान्हाजीने भाऊ धाकटा सोबत घेतला | मावळी हजार फौजेला || सुन्या रात्री सिंहगड पायी जाऊन ठेपला | योजिले दोर शिडिला || दोरीची शिडी बांधली शिपाई कमरेला | हळूच वर चढवीला || थोडी चाहूल कळली सावध उदेबानाला | करी तयार लोकाला || थोड्या लोकांसवे तान्हाजी त्यावर पडला | घाबरा गढकरी केला || रणी तान्हाजी पडे मावळे पळती बाजूला | सुर्याजी येऊन ठेपला | धीर मोडक्या देई परत नेई सर्वाला | उगवी बंधु सुडाला || उदेबान मारिला बाकिच्या रजपुताला | घेतले सिंहगडाला || गढ हाती लागला तान्हाजी बळी घेतला | झाले दुःख शिवाजीला || संहगडी मुख्य केले धाकट्या सुर्याजीला | रुप्याची कडी मावळ्याला || पुरंधर माहूली घेई वरकड किल्ल्याला | पिडा जंजिरी सिद्द्याला || सुरत पुन्हा लुटी मार्गी झाडी मोगलाला | मोगल जेरदस्त केला || कैद करी शिवाजी बाकी उरल्या फौजेला | त्यामधी अनेक स्त्रियांला || सुंदर स्त्रिया परत पाठवी ख़ानदेशाला | सुरू केले चौथाईला || जलदी मोगल धाडी मोहबतखानाला | देई मोठ्या फौजेला || औंढापट्टा घेऊन वेढी साल्हेर किल्ल्याला | धिंगाणा दक्षिणेत केला || गुजर उडी घाली सामना शत्रुचा केला | मोरोबा पठाण पंक्तीाला || लढता पळ काढी दावी भ्याला मोगलाला | जसा खरा मोड झाला || तो मराठे पळती मोगल गर्वाने फुगला | आळसाने ढिला पडला || गुजर संधी पाहून परत मुरडला | चुराडा मोगलाचा केला || बेवीस उमराव पाडले रणभूमीला | नाही गणती शिपायाला || लहान मोठे कैदी बाकी सर्व जखम्याला | पाठवी रायगडाला || मोगल वेढा झोडून मार देत पिटीला | खिदाडी औरंगाबादेला || रायगडी नित्य शिवाजी घेई खबरीला | गोडबोल्या गोवी ममतेला || एकसारखे औषध पाणी देई सर्वाला | निवडले नाही शत्रूला || जखमा बर्याी होता खुलासा सर्वांचा केला | राहिले ठेवी चाकरीला || शिवाजीचू किर्ती चौमुलखी डंका वाजला |

शिवाजी धनी आवडला || मोगल यवनी शिपायी सोडी चाकरीला | हाजरी देती शिवाजीला || पोर्तुग्यास धमकीही देई मागे खंडणीला | बंदरी किल्ला वेढीला || मधीच इंग्रज भ्याला जपे मुंबै किल्ल्याला | बनया धर्मा आड झाला || दिल्लीस परत नेले सुलतान माजूमाला | दुजे मोहबतखानाला || उभयतांचा बदली खानजहान आला |

मुख्य दक्षीणेचा केला || मोगलाला धूर देऊन लुटले मुलखाला | गोवळकुंडी उगवला || मोठी खंडणी घेई धाकरी धरी निजामाला | सुखे मग रायगडी गेला || मोगलाचे मुलखी धाडी स्वार लुटायाला | लुटले हुबळी शहराला || समुद्रकाठी गावे घेई जाहाजाला | केले खुले देसाईला || परळी सातारा किल्ले घेई पांडवगडला | आणिक चार किल्ल्यांला || || चाल || हुकूम विजापुरी झाला | सोडिले बहुत फौजेला || द्यावा त्रास शिवाजीला | घ्यावे त्याचे मुलखाला || शिवाजी सोडी गुजराला | कोंडी आबदुल करीमाला || केला महाग दाण्याला | शत्रू अती जेर केला || आर्जव करणे शिकला | भोंदिले सैनापतीला || निघून विजापुरी गेला | क्रोध शिवाजीस आला || रागाऊन लिहीले पत्राला | निषेधी प्रतापरावाला || गुजर मनात लाजला | निघून वर्हािडात गेला || ||चाल || आबदुल्याने | बेशर्म्याने || फौज घेऊन | आला निघून || राव प्रताप | झाला संताप || आला घाईने | गाथी बेताने || घुसे स्वताने | लढे त्वेषाने || घेई घालून | गेला मरून || प्रतापराव पडता मोड फौजेचा झाला | पाठलाग मराठ्यांचा केला || तोफ गोळ्या पोटी पोटी दडती भिडती पन्हाळ्याला | गेले नाही शरण शत्रूला || अकस्मात हंसाजी मोहीता प्रसंगी आला | हल्ला शत्रूवर केला || गुजर दळ मागे फिरून मारी यवनाला | पळिवले विजापुरला || शिवाजीने हंसाजीला सरनौबत केला | शिवाजी मनी सुखी झाला || सेनापतीचे गुण मागे नाही विसरला | पोशी सर्व कुटूंबाला || प्रतापराव – कन्या सून केली आपल्याला | व्याही केले गुजराला || काशीकर गंगाभट घाली डौल धर्माचा | केला खेळ गारूड्याचा || लुटारू शिवाजी लुटला धाक गृहफौजेचा | खर्च नको दारूगोळीचा || बहुरूपी सोंग तूलदान सोने घेण्याचा | पवाडा गातो भोसल्याचा || कुळवाडी-भूषण पवाडा गातो भोसल्याचा | छत्रपती शिवाजीचा ||७||

विश्वासू चाकर नेमी मुलखी लुटायाला | शिवाजी कोकणांत || छोटे मोठे गड घेई बांधी नव्या किल्ल्याला | जमाव फौजेचा केला || गोवळकुंडी जाई मागून घेई तोफाला | फितीवले कसे निजामाला || करनाटकी गेला भेटे सावत्रभावाला | वाटणी मागे व्यंकोजीला || लोभी व्यंकोजी हिस्सा देईन बळासी आला | आशेने फिरवी पगडीला || बंधू आज्ञा मोडून गर्वाने हट्टी पेटला | बिर्हाजडी रागाऊन गेला || शिवाजीला राग आला कोट छातीचा केला | कैदी नाही केले भावाला || तंजोर बाकी ठेवी घेई सर्व मुलखाला | खडा कानाला लावला || दासीपुत्र संताजी बंधू होता शिवाजीला | करनाटकी मुख्य केला || हंबीरराव सेनापती हाताखाली दिला | निघाला परत मुलखाला || वाटेमध्ये लधून घेई बिलरी किल्ल्याला | तेथे ठेवी सुमंताला || शिवाजीचे मागे व्यंकोजीने छापा घातला | घेतले स्वःता अपेशाला || जेर झाला व्यंकोजी देई उरल्या हिश्याला | शिवाजी रायगडी गेला || विजापूराचा साह्य नेई राजे शिवाजीला | मोगल मुलखी सोडला || मुलखी धिंगाणा धुळीस डेश मिळवीला | सोडिला नाही पिराला || वाटेमधी मोगल गाठी शिवाजीला | ग़्हाबरा अतिशय केला || भिडला शिवाजी मोगल मागे हाटीवला | वाट पुढे चालू लागला || दुसरी फौज आडवी माहारज राजाला | थोडेसे तोंड दिले तिजला || काळ्या रात्री हळूच सुधरी आडमार्गाला | धूळ नाही दिसली शत्रूला || फौजसुध्दा पोहचला पटा किल्ल्याला | फसविले आयदी मोगलाला || विजापुरचा आर्जव करी धडी थैलीला | आश्रय मागे शिवाजीला || हांबीरराव मदत पाठवी विजापुरला | बरोबर देई फौजेला || नऊ हजार मोगलांचा पराभव केला | ज्यानी मार्ग अडीवला || विजापुरी जाऊन जेर केले मोगलाला | केला महाग दाण्याला || शत्रुला पिडा होता त्रासून वेढा काढला | मोगल भिऊन पळाला || दिल्लीचा परत बोलवी दिलीरखानाला | पाठवी शाहजहानाला || जलदी करून शिवाजी वळवी पुत्राला | लाविला नीट मार्गाला || तह करून शिवाजी नेती विजापुरला | यवन घेती मसलतीला || शिवाजीचे सोवळे रुचले नाही भावाला | व्यंकोजी मनी दचकला || निरस मनी होऊन त्यागी सर्व कामाला | निरा संन्यासी बनला || शिवाजीने पत्र लिहीले बंधु व्यंकोजीला | लिहीतो पत्र अर्थाला || वीरपुत्र म्हणविता गोसावी कसे बनला | हिरा का भ्याला कसाला || आपल्या पित्याचा ठसा कसा जलदी वीटला | मळावाचून काटला || कनिष्ठ बंधु माझ्या लाडकी पाठी साह्याला | तुम्ही का मजवर रुसला || बोध घ्या तुम्ही माझा लागा प्रजापालनाला | त्यागा ढोंगतोर्यााला || मन उत्तम कामी जपा आपल्या फौजेला | संभाळा मुळ आब्रुला || किर्ती तुझी ऐकू यावी ध्यास माझ्या मनाला | नित्य जपतो या जपाला || कमी पडता तुम्ही कळवा माझ्या लोकांला | सोड मनच्या आधीला || सुबोधाचे पत्र ऐकता शुध्दीवर आला | व्यंकोजी लागे कामाला || शिवाजीला रायगडी गुडघी रोग झाला | रोगाने अती जेर केल || त्याचे योगे नष्ट ज्वर फारच खवळला | शिवाजी सिसी दुःखाला || यवनी विरास भिडता नाही कुचमला | शिवाजी रोगाला भ्याला || सतत सहा दिवस सोसी तापदहाला | नाही जरा बरळला || सातव्या दिवशी शिवाजी करी तयारीला | एकटा पुढे आपण झाला || काळाला हूल देऊन स्वःता गेला स्वर्गाला | पडले सुख यवनाला || कुळवाडी मनी खचले करती शोकाला | रडून गाती गुणाला || ||चाल || महाराज आम्हांसी बोला | धरल का तुम्ही आबोला || मावळे गडी सोबतीला | शिपाई केले उघड्याला || सोसिले उन्हातान्हाला | भ्याला नाही पावसाला || दोंगर कंगर फिरला | यवन जेरीस आणला || लुटले बहूत देशांला | वाढवी आपुल्या जातीला || लढवी अचाट बुध्दीला | आचंबा भुमीवर केला || बाळगी जरी संपत्तीला | तरी बेताने खर्च केला || वाटणी देई शिपायाला | लोभ द्रव्याचा नाही केला || चतुर सावधपणाला | सोडिले सोडिले आधी आळसाला || लहान मोठ्या पागेला | नाही कधी विसरला || राजा क्षेत्र्यांमध्ये पहिला | नाही दुसरा उपमेला || कमी नाही कारस्तानीला | हळूच वळवी लोकांला || युक्तीहने बचवी जीवाला | कधी भिईना संकटाला || चोरघर्ती घेई किल्ल्याला | तसेच बाकी मुलखाला || पहिला झटे फितुराला | आखेर करी लाढाईला || युध्दी नाही विसरला | लावी जीव रयतेला || टळेना रयत सुखाला | बनवी नव्या कायद्याला || दाद घेई लहानसानाची | हयगय नव्हती कोणाची || आकृती वामनमुर्तीची | वळापेक्षा चपळाईची || सुरेख ठेवण चेहर्या ची | कोंदिली मुद्रा गुणरत्नाची || ||चाल || भिडस्त भारी | साबडा घरी || प्रिय मधुरी | भाषण करी || मोठा विचारी | वर्चड करी || आस सोयरी | ठेवी पदरी || लाडावरी | रागाचे भारी || इंग्लीश ज्ञान होता म्हणे मी पुत्र क्षेत्र्याचा | उडवी फट्टा ब्रम्हाचा || जोतिराव फु्ल्याने गाईला पुत क्षुद्राचा | मुख्य धनी पेशव्याचा || जिजीबाईचा बाळ काळ झाला यवनाचा | पवाडा गातो शिवाजीचा || कुळवाडी - भूषण पवाडा गातो भोसल्याचा | छत्रपती शिवाजीचा ||८||..