पूर्वी पुरुष आणि बायाही ऐन तरुण वयात पटापट मरून जायच्या. आता साठसत्तर वर्षे वय झाले तरी मरायचे नाव कुणी घेत नाही. लोक खातातपितात व्यवस्थित त्यामुळे रोगराई कमी झाली; पण, मुख्य श्रेय द्यावे लागेल ते वैद्यक शास्त्रातील नवनवीन शोधांना. विषमज्वर, देवी, कॉलरा हे सारे एके काळचे महाभयानक यमदूत. प्रतिजैविकां (अँटिबायोटिक्स) पुढे सारे निष्प्रभ होऊन संपले.
भ्रष्ट सत्ताधाऱ्यांनी गांजून गेलेल्या जनतेच्या मदतीला पुन्हा एकदा तंत्रज्ञानच सरसावून पुढे आले आहे. राजकारणात अशा तंत्रज्ञानाचा वापर अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष निक्सन यांनी पहिल्यांदा केला आणि बदनामी होऊन, त्यांना राजीनामा द्यावा लागला. सत्ताधाऱ्यांनीच तंत्रज्ञानाचे नवीन हत्यार आपल्या हाती घेणे लोकांना रुचले नाही, पण सामान्य माणसांनी तंत्रज्ञानाचा वापर करून भल्याभल्यांना उघडे पाडावे यातील रोमांचकता लोकांना सहज भावते.
फ्रैंकफुर्टच्या विमानतळावर एका जागी जेम्स् बाँड पद्धतीच्या साधनांची माहिती मिळते. अंगठीतील कॅमेरा, कोटाच्या बटनातील ध्वनिमुद्रक, भिंतीपलीकडचेसुद्धा स्पष्ट पाहणारे कॅमेरे- सारेच मोठे अद्भूत. या साधनांचा वापर काही सच्छील धाडसी तरूण मंडळी करू लागली तर येत्या काही वर्षात धनदांडगे आणि सत्तदांडगे यांना 'दे माय धरणी ठाय' होऊन जाणार आहे. प्रत्येक नवीन तंत्रज्ञान काही प्रश्न सोडवते आणि काही नवेच प्रश्न तयार करते. दिवाभीत घुबडे वाईट परिणामांचा बागूलबुवा करून तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीसच विरोध करू पाहतात; तर आशावादी उद्यमशील त्या दोषांचे निराकरण करण्यासाठी आणखी नव्या तंत्रज्ञानाचा शोध करण्याची कास धरतात. नवीन तंत्रज्ञानाने भ्रष्टाचारी उघड्यावर पडतील; पण त्याबरोबरच सामान्य माणसाच्या जीवनातील खासगी जगण्याचा हक्क छिनावला जाईल काय? आपल्या घरी शांतपणे जीवन कंठणाऱ्या नागरिकांना 'भिंतीपलीकडून कोणी Piping Tom आपल्यावर नजर ठेवून तर नाही ना?' अशी धाकधूक वाटत राहिली तर काय करायचे? या प्रश्नाचे उत्तर पाचदहा वर्षात नव्याने उभे रहाणारे तंत्रज्ञान देईल. तोपर्यंत
'परित्राणाय साधूनां विनाशाय च दुष्कृताम् धर्मसंस्थापनार्थाय'
नवीन तंत्रज्ञान अवतार घेऊन आले आहे याचा आनंदीआनंदच होणार आहे.
दि. २२/३/२००१
■ ■
