पान:अस्पृश्य -विचार.pdf/100

वतन—वेतन- ૭૧ म्हणजे त्याबरहुकूम गांवचा वसूल होतो. देवी, पटकी, प्रेग, जनावरांचे रोग इत्यादि गांवीं चालू असतांना त्यांबद्दल दररोज रिपोर्ट करावा लागतो. नमुना नंबर १४ मध्यें जन्ममृत्यूची नेोंद असते. वळू घोड्यांची उत्पति, ऊंस, कापूस, तीळ, जवस, गहूं वगैरे विशेष पिकें, पाऊस व निरख ह्यांचे तते गांववार तयार होतात. गांवच्या कोंडवाड्याचा हिशेब गांवकामगार ठेवतात. वारचा वतनदार, खातेदार, कबजेदार, पेन्शनर, नेमणूकदार वगैरेंचा मृत्यु, धार्मिक बाबींकडे दिलेल्या इनामजमिनीचा उपयोगेगैर उपयेोग, वहिती जमिनीचा व तगाईचा गैर उपयेोग वगैरेंबद्दल कुळकण्र्याला रिपोर्ट करावे लागतात. इनाम व खातें ह्यांची अदलाबदल, वारस चौकशी, तगाई चौकशी, गांवक-यांची जागा किंवा जमीन सरकारी अगर सार्वजनिक कामाकडे घेतल्यास तिच्या नुकसानभरपाईची चौकशी वगैरेंसंबंधानें लोकांसह पाटील-कुळकण्यांना चौकशी अंमलदारांचे कचेरींत हजर रहावें लागतें. सरकारी जागा, झाडें ह्यांचें रक्षण; निवडुंग काढणें व त्याबद्दल वर्गणी वगैरे गोळा करणें; खाणी, दगड, वाळू ह्यांची 'विक्री; प्राप्तीवरील कर, नाव, दारू, अफू, गांजा, दुकानें वगैरेंबद्दल माहिती; पलटणीसाठीं बैल, गाडया, सुतार, लोहार, नालबंद, वगेरें माहिती; टोळ वगैरेबद्दल माहिती व बंदोबस्त; इत्यादि संबंधानें कागदपत्रे कुळकण्र्याला तयार करावीं लागतात. वसूल न आला तर नोटिसा, जती, पंचनामे वगेरे कागद व कामें त्याला करावीं लागतात. लोकलबोर्डाकडील पाण्याचीं कामें, चावडी, धर्मशाळा, शाळागृह इत्यादिकांच्या मक्तव्यांच्या चौकशीच्या कामीं त्यांना जाबजबाबासाठीं हजर रहावें लागतें. मामलेदाराचे 'मदत' किंवा ‘ कबजा ? कोर्टाच्या हुकूमनाम्याची बजावणी पाटील-कुळकर्णी करतात. स्थानिक वस्तुस्थितीप्रमाणें । -कस्टम, अबकारी, मीठखात्यांचें कामही गांवकामगारांना पडतें. जंगलसंरक्षण, चराई, तरवड,शेण्यावगैरेंचे लिलांव,आग, नुकसानी,गुन्हे वगैरेंचे पंचकयास, इत्यादि जंगलखात्यांचींकाम पाटील-कुळकर्णी करतात. पाटबंधान्यासंबंधानें इरगशन-खात्याला,देवी काढण्यासंबंधानें देवीखात्याला,