रक्षण करणें, त्यांच्या धर्मोपदेशकांचीं वसतिस्थानें रक्षिणें; सर्व अपायांपासून सांभाळणे, अन्याय्य कर न बसविणें, कोणत्याहि बिशपला वगैरे न काढणें, कोणाहि ख्रिश्चनास स्वधर्मत्याग करावयास भाग न पाडणे, मठांतून ख्रिश्चन साधूंस न हांकलणे, यात्रेपासून कोणाहि यात्रेकरूस न रोखणें, ख्रिस्ती धर्मीयांची घरें वा चर्च यांचा मशिदीसाठी उपयोग न करणें, मुस्लिमांशी ख्रिश्चन स्त्रियांनीं लग्ने केलीं तर त्या स्त्रियांना स्वतःचा धर्म पाळण्याची मुभा असणें, धर्माची सक्ति न करणें, ख्रिश्चनांस स्वतःचे मठ वा चर्च यांच्या दुरुस्तीसाठी मदत लागली तर ती देणे, त्यांच्या इतरहि धार्मिक गोष्टींस साहाय्य हवें असेल तर तें देणें, परंतु याचा अर्थ त्यांच्या धर्मात आपण सामील झालों असा कोणी करूं नये, त्यांच्या गरजेसाठी त्यांना आपण मदत दिली इतकाच याचा अर्थ. बाहेरच्या ख्रिश्चनांशी लढायी चालू असली तरी स्वतःच्या देशांतील ख्रिश्चनांस ते केवळ ख्रिश्चन आहेत म्हणून त्रास देऊं नये. जर कोणी त्यांना त्रास देईल तर तो पैगंबरांस कमीपणा आणील!"
किती सुंदर ही हक्काची सनद मुहंमदांचा अंतरात्मा किती थोर होता. येशू ख्रिस्ताविषयीं त्यांना अत्यंत पूज्यबुद्धि वाटे. तसेच ते सर्व शेजाऱ्यांशीं गुण्या-गोविंदाने राहूं इच्छित होते. ख्रिश्चन धर्मात नाना चर्चा चाललेल्या होत्या व कत्तली होत होत्या. अशा वेळेस ते जर मुस्लिम राज्यांत राहावयास आले तर त्यांना केवढे आश्वासन!
अपकारांची फेड अपकाराने करण्याची शक्ति असतांहि जो दया दाखवितो तोच खरा महात्मा. मुहंमद शासनाधिकारी या नात्यानें स्टेट चालवणारे, जनतेच्या मालमत्तेचे व जीविताचे, जनतेच्या स्वातंत्र्याचे वाली या नात्यानें न्याय देतांना अपराध्यास कठोरपणें शासनहि करीत. परंतु पैगंबर या नात्यानें, ईश्वराचे प्रेषित या नात्याने ते केवळ क्षमामूर्ति होते. मोठ्यांतल्या मोठ्या शत्रूसहि ते क्षमा करीत. न्याय व दया यांचे मधुर मिश्रण त्यांचे ठायीं होतें.
मऊ मेणाहूनी आम्ही विष्णुदास ।
कठिण वज्रास भेदूं ऐसे ॥
अशाच कोटींतील मुहंमद होते. किती उदाहरणे द्यावीं? एकदां वाळवंटांतील एक बेदुइन अरब कैदी मुहंमदांकडे आणण्यांत आला. पैगंबराच्या दयाळू-
११४ ।
