२९
तर त्यांबद्दल एक पर्ण, ह्मणजे ऐंशी कवड्या, किंवा
सव्वा पैसा, अथवा सव्वा शिवराई, दिला पाहिजे; एका
डोई ओझ्याला अर्धा पण; गाय, बैल, घोडा, इत्यादि जना -
वरें दस्तुरीवरून गेल्यास पणाचा चतुर्थीश, आणि भार-
रहित मनुष्यापासून पणाचा (१/८) एक अष्टमांश; याप्रमाणें
करभार घेण्याविषयीं मन्वाज्ञा आहे.
याप्रमाणे आपल्या राज्याची एकंदर जमाबंदी व
तिची वसूल बांकी, याविषयीं यथा-
लष्करी व मुलकी न्यायं भाणि काळजीपूर्वक नियमन
बंदोबस्त.
केल्यावर, स्वराष्ट्राचें योग्य व सुलभ
रीतीने संरक्षण होण्यासाठी, राजानें अगदी तयार, व
उत्तम प्रकारें शिकलेली, अशी फौज राखावी. आणि ठिक-
ठिकाणच्या जरूरीप्रमाणे, ह्मणजे दोन, तीन, किंवा पांच,
अथवा शंभर गांवामिळून एक पलटण ठेवून, तिजवर
एक गुल्माधिपति नेमावा; आणि त्या सर्वांवर योग्यतेनुरूप
एका सेनाधिपतीची नेमणूक करावी. अशा प्रकारें
लष्करी बंदोबस्त झाल्यावर, ठिकठिकाणचा मुलकी *
२ द्वयोप्रयाणां पंचानां मध्ये गुरुममधिष्ठितम् ।
तथा प्रामशतानां च कुर्याद्राष्ट्रस्य संग्रहम् ।। ११४ ॥
३ ग्रामस्याधिपतिं कुर्याद्दशग्रामपतिं तथा ।
( म. स्म. भ. ७.)
