पान:भाषाशास्त्र.pdf/७६

भाषोपपत्ति, ध्वनि, शब्द, व श्रवणविचार. ६३ चेले असतात. त्यामुळे कोणतीही गोष्ट मनांत आल्याबरो- बर, त्याचा परिणाम इच्छिलेल्या ठिकाणच्या ज्ञानतंतूवर एक- दम घडून, त्याप्रमाणे ताबडतोब कार्य होतें. अर्थात्, इच्छा. शक्तींचें हें अशा प्रकारचें प्राबल्य झाल्यानेंच तिचा मनावर संस्कार घडतो, व ह्याचा धक्का ज्ञानतंतूस लागून, ते त्या त्या इन्द्रियाकडून ईप्सित व्यापार आणि अभिलषित क्रिया करवून घेतात. यत्न. रावी तेवढी थोडीच. ह्या संबंधानें, आमच्या पूर्वजांनी फार प्राचीन काळी ह्या मीमांसेसंबंधीं देखील इतक्या बारकाईनें व शोधक- आमच्या पूर्वजांचे प्र बुद्धीने विचार केला होता की, त्याब द्दल त्यांची जेवढी म्हणून स्तुति क स्वरशास्त्र, ध्वनिविवेचन, आणि श्र वणोत्पत्ति, याबद्दलचा तपशिलवार ऊहापोह मातिशाख्य सूत्रांत केला असून, पाणिनीच्या शिक्षेतही तद्विषयक सा द्यन्त विवेचन केले आहे. सचब, वाचकांच्या सोईसाठी, त्यांतील अवश्य तितका उतारा येथे देतों :-- आत्मा बुध्या समेत्यार्थान्मनो युंक्ते विवक्षया । मनःकायाग्निमाहन्ति स प्रेरयति मारुतम् ॥ ६ ॥ मारुतस्तूरसिचरन् मन्द्रं जनयति स्वरम् । प्रातः सवनयोगन्तं छन्दोगायत्रमाश्रितम् ॥ ७ ॥ शिक्षा. (पुढील भाग ६ वा पहा.) -- अस्तु. आपढ़ें मनोगत प्रकट करण्यासाठी ज्या इच्छा- शब्द आणि अर्थ, शक्तीच्या योगानें वायु प्रेरित झाला; व त्याचा उपयोग. ज्या वायूमुळे ध्वनि उद्भवला; ज्या