१०) संधी नियमानुसार दीर्घ इकार व उकार लिहावेत. उदा. कवीश्वर, गुरूपदेश,कवीच्छा, भानूदय, रवींद्र, यतीश, परीक्षा, प्रतीक्षा.
११) विभक्तीचे प्रत्यय, शब्दयोगी अव्यय, समास हे क्रमांक ६ चा उत्तरार्ध समजावा.त्यांच्या दीर्घत्वावर परिणाम होत नाही.
उदा. पत्नीने, वधूला, देवीचा, नदीकिनारी, वधू-वर, भूपती, बालचमू इ.
१२) व्यंजनामध्ये दीर्घ इकार वा उकार समाविष्ट झालेले शब्द दीर्घ लिहावेत. उदा.जगदीश, वागीश्वरी, समीक्षा, निरीक्षण.
१३) 'द्धि' समासातील ई दीर्घ लिहावा.
उदा. शुद्धीकरण, अंगीकार, स्वीकार, वर्गीकरण, सैनिकीकरण, एकीकरण,
समीकरण, एकत्रीकरण.
१४) दोन अक्षरी शब्द; अन्त्य जोडाक्षर असल्यास उपान्त्य इकार व उकार म्हस्व असतात.
उदा. किल्ला, कित्ता, कुत्रा.
१५) दोन अक्षरी शब्द अन्त्य स्वर हस्व अकारान्त असतांना उपान्त्य इकार व उकार सामान्यत: दीर्घ असतात. उदा. खीर, रीत, फूल, धूर, चीर, बीज, तीळ, शीव इ.
१६) अनेकवचनी, विभक्तीचे प्रत्यय वाशब्दयोगी अव्यय जोडून आले असतांना हेच इकार व उकार हस्व होतात. उदा. विटा, चुली, मुले, शिरा, खिरीत, फुलांचा,तुपाने, पिठावर, चुलीपुढे इत्यादी.
१७) संस्कृतमधून आलेले व मराठीत आत्मसात न झालेले शब्द दीर्घच राहतात.
उदा. सूत्रात, गीतेत, गीतात इ.
१८) संस्कृतमधून आलेल्या तत्सम शब्दांतील उपान्त्य इकार व उकार मुळात न्हस्व
असल्यास मराठीतही व्हस्वच राहतात. उदा. गुण, विष, शिव, सुत. जे मूळात संस्कृतमध्ये दीर्घ ते अर्थात दीर्घच राहतील. उदा. शूर, वीर, क्रूर, भूषण इत्यादी.
२१...
