पान:मराठी शब्दांचे उद्घाटन.djvu/52

या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले आहे



५०     मराठी शब्दांचे उद्घाटन.

वाटते? त्या सावळ्या दरोडेखोराचीच ती अवलाद !” अरबी भाषेमध्ये “अवलाद" ह्याचा अर्थ अवनत नाहीं हे सांगणे नकोच.

 २१.पांडित्य.- पंडित हा शब्द आपण विद्वान् ह्या अर्थाने येाजतो; परंतु पांडित्य हा शब्द आपण चारगटपणा, वाचाळपणा, किंवा निरर्थक भाषण, अशा निंदाव्यंजक अर्थाने योजतो. वाक्पटू, वाक्पांडित्य हेही शब्द आपण निंदाव्यंजक अर्थाने योजतों. ह्या अवनतीचे कारण उघड आहे. जगामध्ये खऱ्या विद्वत्तेपेक्षां विद्वत्तेचा अभावच बहुधा आढळतो. आपण विद्वान् आहों अशी शेखी मिरविणारे लोक क्वचितच विद्वान् असतात. “न हि स्वर्णे ध्वनिस्तादृग्यादृक्कांस्ये प्रजायते" ह्या वचनाची प्रतीति आपणास नेहमी येत असते.

 २२. अद्दल.- अद्दल हा शब्द अरबी असून, त्याचा त्या भाषेत इनसाफ, न्याय असा अर्थ आहे; परंतु जे कोणी आपला तंटा तोडून घेण्यासाठी कोडतांत जातात, त्यांच्या इच्छेविरुद्ध ( निदान त्यांपैकी एकाच्या तरी इच्छेविरुद्ध ) निकाल लागावयाचाच. त्यामुळे हा असंतुष्ट मनुष्य निकालास शिव्या देऊन म्हणतो, “ मला मोठी अद्दल घडली. अशा रीतीने अद्दल याचा अर्थ मराठींत ठोकर असा झाला.

 आतां शब्दांच्या अवनतीचे जे दुसरे कारण, मनुष्याची प्रापंचिक अवनति, त्या कारणांचा आतां विस्तारें करून विचार करूं.

 मनुष्याच्या प्रापंचिक अवनतीवरूनसुद्धां शब्दांस अवनति प्राप्त होते, आणि असे होणे हे अगदी साहजिक आहे. शब्द जर वस्तूंची एक प्रकारची चित्रे आहेत असे आपण समजतों, तर त्या वस्तु आपल्या दृष्टीने अवनत झाल्या असतां त्यांची चित्रेही आपणास अवनत वाटणारच. रामचंद्र आपणास वंद्य