पासून व वारा, ऊन, पाऊस, ह्यांपासूनही फारसा उपद्रव झाला नाहीं, तेणेकरून ती आजपर्यंत टिकलीं आहेत. हीं देवळे कधीं व कोणी बांधिलीं, ह्याचा अद्यापि चांगला शोध लागला नाहीं. ह्यांस लेणीं असे म्हणतात. साधारण लोकांत दंतकथा अशी आहे की, ही देवळे पांडव वनवासांत होते, त्यावेळेस त्यांनी कोरली आहेत; व ह्या दंतकथेवरून त्यांस पांडवकृत्ये असेंही एक नांव पडले आहे. आता ह्या इमारती पांडवांनीं कोरल्या नाहीत हे सिद्ध करणे अगदी कठीण नाहीं. ह्या दंतकथेस पहिले विरुद्ध प्रमाण हें कीं भारत नामक ज्या पुराणांत पांडवांच्या गोष्टी लिहिल्या आहेत, त्या पुराणांत त्या राजपुत्रांनी ही देवळे कोरल्याची गोष्ट मुळीच नाहीं. व त्या पुराणावरून पाहिले असतां पांडव दक्षिणेत आले होते असेही अनुमान होत नाहीं. ह्या कोरीव देवळांपैकीं कांहीं देवळे ब्राह्मणांच्या देवांची आहेत, कांहीं जैनांच्या व बौद्धांच्या देवांची आहेत ; ह्यावरून ती भिन्न लोकांना व बहुतकरून भिन्न काळी बांधली असावी असे सिद्ध होते. ह्याप्रकारची देवळे, घारापुरी, कान्हेरी, कारले, वेरूळ, जुन्नर इत्यादि बहुत ठिकाणी आहेत.*
असत्यमूलक शब्दांचा एक मुख्य उगम म्हटला म्हणज फलज्योतिष हे होय. ज्योतिष म्हणजे ग्रहांदिकांच्या गति, गतींचे नियम, त्यांची एकमेकांवर गुरुत्वाकर्षणाच्या योगाने घडणारी कार्ये इत्यादिकांच्या संबंधाचे शास्त्र; हे शास्त्र सत्याच्या पायावर उभारलेले असून त्याचे सिद्धांत व शोध हे खरे असतात. आणि उलटपक्षी फलज्योतिष म्हणजे ह्या ग्रहांच्या स्थितीवरून भूमीवरील प्राण्यावर घडणाऱ्या परिणामांचे शास्त्र. ग्रहांचा भूस्थ
* अनेक विद्या मूलतत्व संग्रह पान २७३-४
