हे पान प्रमाणित केलेले आहे.
( ६५ )



डयांस दाद देईनासे झाले आहेत, त्यांस मात्र लागू नाहीं. जन्मत:च ज्यांची पित्तप्रकृति आहे किंवा ज्यांचे काळिजांत किंवा पित्ताशयांतच विकार झालेला आहे, त्यांस ही हवा पित्ताचा ज्यास्त प्रकोप होऊन चैन पडू देणार नाही. आजार बरे करण्याचे उपयोगापेक्षां, अंगीं मूळचा असलेला धट्टेकट्टेपणा आणि निरोगीपणा कायम ठेवण्यास या हवेचा उपयोग फार आहे. अंगांत कांहीं विशेष आजार नसून फक्त ज्यांचे प्रकृतीस हुषारी नसेल, किंवा उष्णप्रदेशांत राहिल्यानें, अथवा सतत बैठकीचें काम केल्यामुळे ज्यांस शीण आला असेल त्यांस ही हवा फारच हितकारक आहे. गंडमाळा व हृदयाचा विकार जडतोसें भासू लागतांच इकडे या हवेंत आल्यास ते आजार जाऊन मनुष्य पहिल्यासारखा तयार होईल. राहून राहून वरचेवर येणारे तापांसही, ही हवा चांगली आहे.

 ही हवा पुरुषांपेक्षां स्त्रियांस व विशेषेकरून लहान मुलांस फारच आरोग्यकारक आहे, ही गोष्ट हल्ली अनुभवसिद्ध आहे. इंग्रज लोक एक वेळ स्वतः महाबळेश्वरी जाणार नाहीत, परंतु मुलांना उन्हाळ्यांत अवश्य