पान:महाराष्ट्रातील महिला व बालकल्याण दशा आणि दिशा (Maharashtratil Mahila va Balkalyan Dasha va Disha).pdf/108

कमी होत नाही. अल्पवयीन वेश्या देशात सगळ्यात जास्त मुंबईत आहेत हे आपणास माहीत नाही? आपल्यासारखंच चित्र एके काळी लंडनमध्ये होतं. आपली सगळी बालकल्याणाची यंत्रणा ब्रिटिशांनी तिथल्यासारखे कायदे, संस्था मुंबईत उभारून प्रयत्न सुरू केले. मी सन १९९० ला इंग्लंडमध्ये होतो. म्हटलं मला इथलं अनाथाश्रम, बालगुन्हेगार शाळा पाहायच्या आहेत. 'रडार' संस्थेचे माझे संचालक म्हटले ‘आता आमच्याकडे संस्था नाहीत. समाजात प्रश्न आहेत, निर्माण होतात पण ते आम्ही समाजाद्वारेच सोडवतो' मी पाहिलं. 'अनौरस मुले असा प्रकार तिथे नाही. समाजाच्या लेखी मुलं घरातली काय नि रस्त्यावरची काय, ती मुलंच! कुमारी आता जगाच्या लेखी केवळ 'माता' च असते. अनाथ बालक मिळालं की, ते मूल एका कुटुंबात सांभाळायला दिलं जातं. अनाथ सिद्ध झालं की दत्तक कुटुंबात जातं. यासाठी समाज सुरक्षा विभाग (Social Defence Department) चोवीस तास सात दिवस सुरू असतो. कुमारीमाता बाळ घेऊन आली की, हा विभाग तिला एका अपार्टमेंटमध्ये ठेवतो. तिला सर्व मदत करतो. मदतीला मर्यादा नसते. (म्हणजे एका लाभार्थीला एका महिन्याला एक हजारच रुपये) प्रश्न लवकर सुटण्यावर भर. त्या माता व मुलाचा सन्मान सुरक्षित राहील याला महत्त्व. संस्थेतल्या काळजीवाहकांना काळजी कशी घ्यावी याचे प्रशिक्षण दिलं जातं का? महिला व बालकल्याण विभागाची महात्मा गांधी प्रशिक्षण संस्था आहे. पूर्वी तिथं सर्व सुविधा होत्या.... वर्ग, निवास, भोजन, बस, भेटी, प्रशिक्षक इ. आता पूर्वी वीस खोल्यांची संस्था चार खोल्यांत चालते. वीस खोल्यात आयुक्तालय ऐसपैस पसरलेले (खरं तर झोपलेले) असते. म्हणून तर संस्थेतील मुला-मुलींवर बलात्कार होत राहतात. संस्थेतील मुला - मुलींत सररास समलिंगी संबंध असतात. हे किती लोक जाणतात? एका खोलीत (१०'X१०') चाळीस मुलं-मुली पाठीला पाठ लावून झोपत असतील तर तर वयात आल्यावर निसर्गाचा पूर ते कसे रोखू शकतात? शंभर मुला-मुलींच्या संस्थेत रात्री एकच काळजीवाहक. तोही झोपायसाठी आलेला. मुलींच्या संस्थेतही पुरुष काळजीवाहक, आचारी, शिपाई नेमताच कसे? मुंबई मुलांचा कायदा - १९२४ महाराष्ट्रात (तत्कालीन मुंबई इलाखा) लागू झाला त्या वेळी ब्रिटिशांनी मुला-मुलींच्या संस्था कशा चालवाव्यात याची १६ पानी छोटी पुस्तिका प्रकाशित

महाराष्ट्रातील महिला व बालकल्याण : दशा आणि दिशा...१०५