पान:मेणबत्त्या १९०६.pdf/१५८

या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले आहे

१३४

तोटे.... १ भांडी फार फुटतात, २ काम करणाऱ्या माणसास अति इजा होते. केव्हां केव्हां तीं मरतात. व ३ त्यामुळे मालाचें नुकसान होतें. या प्रकारांनी काम करण्याच्या रीतीस इंग्रेजींत आटोकेव्ह प्रोसेस म्हणतात. ?

३री रीत.... सलफ्युरीक आसिडानें स्निग्ध पदार्थावर अम्लक्रिया

घडवून घट्ट स्निग्ध आसिडें तयार करणे. दुसऱ्या रीतीनें मेणबत्त्यांचें द्रव्य तयार करतांना लागणारी भांडी फार मजबूत व प्रमाणबद्ध अर्शी असावी लागतात. पण तीं तशीं बहुतकरून होत नाहीत, त्यामुळे ती फुटून फार नुकसान होतें, तसेंच दुसन्या रीतीच्या पहिल्या प्रकारानें काम करतांना आक्रोलियन नांवाची अति जहरी वाफ उत्पन्न होते, या कारणास्तव वरील दोन्ही रोतींशिवाय करून मेणबत्यांचें द्रव्य तयार करण्याचा शोध सुरू झाला. या शोधांतीं असे समजलें कीं, स्निग्ध पदार्थावर सलफ्युरीक आसिडाची क्रिया घडवूनही त्या स्निग्ध पदार्थाचें पृथक्करण करता येतें, व या रीतीने स्निग्ध पदार्थाचें पृथक्करण करतांना त्या स्निग्ध पदार्थातील ग्लिसराईन' मात्र जळून जातें, एवढी उणीव प्रथम राहिली होती. परंतु डॉ. बॉक- सारख्या शोधक व बुद्धीवान ( डच गृहस्थ ) पुरुषानें या कामीं सलफ्यु- रीक आसीड वापरूनही, ग्लिसराईन वाया न जाऊं देतां, स्निग्ध पदार्थाचें पृथकरण करण्याची युक्ति काढिली, तीमुळे या बाबतींत सुधारणेचें पाऊल पुढे पडलें व जगास एक मोठा फायदा झाला.

या रीतीनें काम करण्यांत थोडे फार फेरफार करितात, यामुळे

या रीतीचेही चार प्रकार ठरविले आहेत.

१ ला प्रकार--सन १८४१ सालीं मान. डब्रनफाट या फ्रेंच

गृहस्थानें स्निग्ध पदार्थावर सलफ्युरीक आसिडाची क्रिया घडविल्यानंतर