पान:मेणबत्त्या १९०६.pdf/१७१

या पानाचे मुद्रितशोधन झालेले आहे

१४७

राईन काढतां येतें. ही युक्ति देनमार्क देशांतील डॉ० बाक या गृह- स्थानें काढिली आहे. त्यांच्या युक्तीनें काम करण्याचा कारखाना कोपेन: हेगेन येथे आहे.

डॉ॰ बाक यांची या विषयाची मूळ कल्पना पुढे लिहिल्याप्रमाणे

आहे. बाजारांत मिळणाऱ्या चरबींत खन्या चरबीचे लहान लहान कण आल्बुमेन नामक द्रव्याच्या बारीक पडद्यांत वेष्टिलेले असतात, आणि जोपर्यंत या आलबुमेन नामक द्रव्याच्या बारीक वेष्टणा (पडदे ) चा नाश झाला नाही, तोपर्यंत कोणत्याही द्रावक ( आसीड किंवा आल- कली ) पदार्थाचें कार्य त्या आलबुमेनच्या आंतील ह्मणजे खऱ्या चर- बीवर होंऊं शकत नाहीं. नेहमींच्या साबण क्रियेमध्यें तीव्र आलकली ने तीं आलब्रुमेनचीं वेष्टणें द्रवीभूत होऊन नाश पावतात किंवा तीव्र सल- फ्युरीक आसिडानें जळून खाक होतात. सबब तीं वेष्टणेंच जळून खाक होतील इतक्या बेतानें सल्फ़्युरीक आसीड वापरलें तर तीं वेष्टर्णे जळून गेल्यानंतर त्यांच्यांतील खऱ्या चरबीचे कण पृथक्करण करण्यास योग्य अशा स्थितींत येतात व त्या बाकी राहिलेल्या ( आलबुमेनच्या वेष्ट- णाच्या आंतील ) चरबीच्या कणांचे पृथक्करण २१२° फा. अंश गरम पाण्यानें सुद्धां होऊं शकतें. सबब अति उष्णता (auto-clave process) देण्याची रीत किंवा अति उष्णतेवर उर्ध्वपातन करण्याची रीत यांपैकी कोणत्याही भयंकर रीतीचा उपयोग चरबीचें पृथक्करण करण्यांत करावा लागत नाहीं, हा या युक्तीचा विशेष आहे. .

चुन्याच्या साबण क्रियेंत स्निग्ध पदार्थो ( चरबी ) तील आलबु-

मेन द्रवीभूत होऊन चुन्याचा साबू तयार होतो व स्निग्ध आसिडा- बरोबर रसायनसंयोगानें मिश्र असलेलें ग्लिसराईन सुटें पडून सहज निराळें करता येतें. सलफ्युरीक आसिडाच्या अम्लक्रियेमध्ये स्निग्ध