गेले. पण मग लोक इतर विषयांकडे वळले. दुसरे विषय त्यांना मोहवू लागले. खतीजाच्या प्रियकराचा विषय मागे पडला, विसरला गेला.
परंतु काही दिवसांनीच खतीजा ‘पोटाशी' असल्याची गावात अफवा पसरली. लोकांना बोलायला नवा विषय सापडला. बायकांचे थवे दिवसभर त्या अफवेवर काथ्याकूट करीत राहिले. रात्रीची या लोकांची महफिल त्या अफवेच्या आधारे पुन्हा ताजीतवानी झाली. दिलावरने काही दिवसांपूर्वी सांगितलेल्या त्या प्रसंगाची त्यांना आठवण झाली. त्या अफवेत तथ्य असले पाहिजे असे त्यांना वाटू लागले.
परंतु तरीही काही धागेदोरे सापडत नव्हते. तिला पोटाशी असल्याचे कणी पाहिले होते? ती (निदान दिवसाची तरी) घराबाहेर कुठे पडत होती? कुणाकडे कुठे जात होती? तिच्या घरी तरी कोण गेले होते? खरे कुणा लेकाला माहीत होते?
मग ती पोटाशी असल्याची माहिती मिळवली तरी कुणी?
"पण त्यात माहिती मिळवायची ती काय? त्या महफिलच्या एका सदस्याने-इसाकने-म्हटले, "ती घराबाहेर पडायला कशाला पाहिजे? माझ्या मते ती बाहेर पडत नाही हाच ती पोटाशी असल्याचा पुरावा आहे!"
"पण ती केव्हाच घराबाहेर पडत नव्हती."
"रात्रीची पडत होती.”
"आताही कदाचित पडत असेल. आपल्याला काय माहीत? काय रे दिलावर?"
त्यांच्या नजरा दिलावरकडे वळल्या. गावातल्या अवघ्या बित्तंबातम्यांचे केंद्र असलेल्या या माणसाला यातली कितपत माहिती आहे?
"मला माहिती नाही." त्याने सांगितले. "त्यानंतर मला ती कधी दिसली नाही. दिसल्यास मी सांगितले नसते का?"
"मग हे कळायचे कसे?"
“एक उपाय आहे." दिलावर म्हणाला, “या इसाकच्या सासूला त्या घरी पाठवणे. तिला तशी खास पाठवायची जरुरी नाही. फक्त तिच्या कानावर ही बातमी घातली की पुरे! ते कार्य इसाकने करावे म्हणजे आपल्याला बसल्या जागी बित्तंबातमी कळेल."
त्याच्या या सूचनेप्रमाणे इसाकने खरोखरच आपल्या सासूच्या कानावर ही बातमी घातली. पण तिला ती आधीच कळली होती. आणि आपल्या मनाची खात्री करून घेण्यासाठी ती कमऱ्याच्या घरी जाणारही होती. तिने मग अधिक वेळ दवडला नाही. दुसऱ्या दिवशी सकाळीच ती खतीजाला प्रत्यक्ष पाहायला गेली.
तिच्या घराचा पुढचा दरवाजा बंद होता. इसाकच्या सासूने तो जोराने खडखडावला. खतीजाच्या आईच्या नावाने ती हाका मारू लागली.
बऱ्याच वेळाने खतीजाच्या आईने येऊन दार उघडले. इसाकच्या सासूला पाहताच ती चमकली. पण बोलली, "इतक्या सकलुजची का गो आयलीस?"
"खालाच्या जात होतू. जाता जाता तुजो याद आयलो. वाटला भेटून जावा. मला तान
महफिल । ७३
