लष्करशाही, हुकूमशाहीच्या संघर्षात आँग सान स्यू की केंद्र राहिली.
आयुष्यातील ऐन उमेदीची पंधरा वर्षे नजरबंद स्थानबद्धतेतच आयुष्य कंठणारी आँग सान स्यू ची म्हणून 'राजबंदिनी'. लोकशाही स्थापना व खरे स्वातंत्र्य मिळावे म्हणून सर्वाधिक वर्षे स्थानबद्धतेत काढणारी कार्यकर्ती म्हणून जगाने तिला शांततेचे सन १९९१ चे नोबेल पारितोषिक देऊन सन्मान केला. पण ने विन या हुकूमशाहाच्या निर्दयी निर्णयामुळे तो तिला स्वीकारता आला नाही. अशा अनेक हृदयद्रावक घटनांनी भरलेले आँग सान की चे 'राजबंदिनी' शीर्षक चरित्र लिहिले आहे प्रभा नवांगूळ यांनी. ते चरित्र त्यांनी ज्या कष्टाने, प्रयत्नाने लिहिले, ते वाचले तरी आपले नाते लेखिकेशी जुळून जाते. या चरित्रात आणखी एक चरित्र दडलेले आहे. ते म्हणजे आँग सान स्यू चीने आपल्या वडिलांचे राष्ट्रपिता आँग सानचे लिहिलेले चरित्र. या दोन्ही लेखिकात एक समान दुवा म्हणजे चरित्र नायक! नायिकेचे जीवन, कष्ट, ध्येय वाचकांपर्यंत पोहोचावे म्हणून घेतलेले कष्ट व साहित्याप्रती बांधिलकी त्यामुळे सहज वाचायला मिळणाऱ्या चरित्रांमागचा इतिहासही लक्षात येतो.
'राजबंदिनी' चरित्र केवळ आँग सान स्यू कीचे नव्हे. खरे तर हे चरित्र लोकशाही, स्वातंत्र्य, समता, बंधुता, मानवाधिकाराच्या संघर्षाची गाथा आहे. लोकशाही स्थापनेसाठी लोक अनेकदा मतदान करत राहतात. प्रत्येक वेळी जनता नियुक्त सरकार पदच्युत केले जाते व लष्कर प्रमुख राष्ट्र प्रमुख होतो. प्रत्येक लष्करशहा पहिल्यापेक्षा आपण श्रेष्ठ कसे हे सिद्ध करण्यासाठी अनेक तैमूर निर्णय घेतो व त्वरेने अमलात आणतो. उदाहरणेच सांगायची झाली तर - साठेबाजांना अक्कल घडवायची म्हणून पूर्वसूचना न देता शंभर व पाचशेच्या नोटा रद्द करणे, मतदानात 'होय', 'नाही' मत देण्याची सक्ती करणे, नऊ क्रमांकांनी भाग जातील अशा नोटा चलनात ठेवून बाकी रद्द करणे, विद्यार्थी आंदोलन चिरडण्यासाठी मोर्चा पुलावर थांबवून दोन्ही बाजूने गोळीबार करणे, लोकांना संशयावरून स्थानबद्ध करणे (पोर्टर), 'बाँबशोधक' म्हणून नवीन भरती केलेल्या सैनिकांचा वापर करणे (म्हणजे बाँब पेरलेल्या रस्त्यांवर चालायला भाग पाडून त्यांचा बळी घेणे), सुमारे दोन लाख ब्रह्मींचे थायलंडमध्ये स्थलांतर, स्त्रियांचा जगण्यासाठी एड्सचा स्वीकार व मरण. हे कमी म्हणून की काय स्यू कीची आलेली खासगी पत्रे (पती-पत्नी पत्रव्यवहार) वृत्तपत्रात छापून हेतूपूर्वक बदनामी करणे इ.
खरं सांगू, हे पुस्तक वाचवत नाही इतक्या अत्याचारांनी भरून ओसंडत
