निर्माण झालं. त्यात तो स्वत:ला निष्क्रिय, निराश अनुभवू लागला आहे.
विसाव्या शतकापर्यंतचे बदल आणि वर्तमानात होणारी परिवर्तने यांत मूलभूत अंतर आहे. आजवरची क्रांती माणसांनी केली. आताचे बदल मानवनिर्मित यंत्रणा, उपकरणे, व्यवस्था, प्रणाली करीत आहेत, हे आपण लक्षात घ्यायला हवे. त्यामुळे नव्या प्रणालींच्या स्वीकार व वापराबाबत माणसांनी सजगता ठेवायला हवी, तद्वतच जागरूकता दाखवायला हवी. माणसाचा चोखंदळपणा कमी होणे व व्यवस्थेच्या आहारी जाणे वाढते आहे. तो खरा वर्तमानातील चिंता नि चिंतनाचा विषय आहे. नवं एकविसावं शतक नव साधने, संधी, शक्यतांचे आहे खरे; पण संक्रमित पिढीसाठी ते अस्तित्वाच्या संघर्षाचेही ठरत आहे. माणसापुढे या नव्या बदलाने जी जीवनशैली येते आहे, तिचा मुकाबला धर्म युद्धासारखा खरे तर व्हायला हवा; पण तो होताना दिसत नाही.
नव साधनांमुळे पर्यावरणाचा होणारा विनाश माणसाला आत्महत्येकडे घेऊन जात आहे. आज शेतकरी आत्महत्या करतो आहे, उद्या ही वेळ सर्वसामान्यांवर सर्रास येईल; कारण जगात दारिद्य, दुष्काळ वाढतो आहे. मूठभरांच्या हाती मणभर पैसा ही विषमता फैलावते, पसरते आहे. जागतिक लोकसंख्येत वाढतच आहे, कमी नाही. त्यामुळे शाश्वत जीवनशैली स्वीकारणे आवश्यकच नाही तर अनिवार्य झाले आहे. अण्वस्त्रे, जैविक अस्त्रे यांचा वाढता वापर व संकट विध्वंस रुंदावतो आहे. जगण्याची साधने आकुंचित होत असताना मानवी आशा, आकांक्षा, अपेक्षा, गरजांची न संपणारी तहान या जीवनशैलीचा उपजत गुणधर्म आहे. जैवविविधतेच्या हासातून निसर्गसंतुलन बिघडण्याचे परिणाम मानवी जीवनावर प्रखरपणे होत आहेत. स्थलांतर, नागरीकरणाची वाढ, बेकारी ही त्याचीच अपत्ये होत. मानवी जगण्याचा मूलाधार निसर्ग आहे, हे आपणास विसरता येणार नाही. दहशतवादाचे वाढते धोके आपल्या अनैसर्गिक राजकीय स्पर्धेचे अपत्य होय. संपर्कक्रांतीतून जन्मलेल्या नवश्रीमंत पिढी व देशांपुढे नव्या प्रश्नांचा सडा आहे. नवे रोग, मानसिक पोकळी व वैयर्थांनी गांजलेली पिढी (नर्डस) ती समाजात असून तुटक जगात असंपर्क जग अनुभवते आहे. या निद्रिस्त, अमानवी व्यवहाराचे परिणाम समाजजीवनावर भीषणपणे आक्रमण करीत आहेत.
वर्तमान जीवनशैलीपुढचे खरे आव्हान माणसाचे दिवसेंदिवस यंत्रानुवर्ती होणे आहे. माणूस यंत्रघर होतो आहे. वाढत्या यंत्रपसाच्यात माणसाचं मन आणि हात रिकामे होत आहेत. शाळेत असताना एक वाक्य वारंवार
