१२
महार आणि महाराष्ट्र
पाहिजेत असा काही वर्षांपूर्वी माझा समज होता.
पण मराठे नाहीत, अशी कित्येक गावे मी पाहिली
आहेत. मराठ्यांपेक्षा कुणबी जास्त ठिकाणी
आढळतात. पण इतर कोणतीही जात घेतली तरी
सार्वत्रिक वास्तव्याबाबत महारांची सर दुसऱ्या
कोणत्याही जातीला नाही. महार बहुसंख्य
कोठेही नाहीत. पण महारांची वसती मुळी नाहीच
अशी गावे मला अजून आढळली नाहीत.
हे महार आहेत तरी कोण? हे एक कोडेच
आहे. ते काय महाराष्ट्रातील अतिपूर्वीचे
आदिवासी आहेत? उत्तरेकडील संस्कृत भाषा
बोलणाऱ्यांनी महाराष्ट्राची वसाहत केल्यावर
काय ह्या आदिवासींना आपले गुलाम बनवले व
ते हे महार आहेत? का ते दक्षिणेकडून आलेल्या
कैकाडी, रामोशी, वडार, वगैरे जातींपैकी
आहेत? ह्या दोन्हीही गोष्टी मला संभाव्य दिसत
नाहीत. महाराष्ट्रातील अर्धवट रानटी जातींचा
संबंध जंगलाशी आहे. त्यांचे पोटही काही अंशी
जंगलाच्या देणगीवर व जंगलाच्या कामावर
अवलंबून आहे. तसे महारांचे मुळीच नाही. बरे
