सप्तशती आर्या/अध्याय तिसरा
श्री-विद्या बळ मत्त प्रभु शुंभनिशुभं जाहले होते ॥ शक्रादि लोकपाळां करवीं च पदासि लाहलें हो ते ॥१॥ काळातें हि न भीतीं जे ते मीतील दैत्य कां पवितें ॥ तद्वळ सुरांसि कांपवि जेविं दरिद्रसि शैत्य कांपवितें ॥२॥ तीतें शक्रादि सुर स्तविती जाउनि तदा हिम नंगातें ॥ जीच्या वात्सल्यांतें सर्व मु कविंचें सदा हि मन गातें ॥३॥ सुर जन करीत होता केवळ दीनां जना सम स्त्वन ॥ तद्रचितस्तवनादें नादमय चि होय तें समस्त वन ॥४॥ तो त्या स्थानी गौरी ये गंगा तोय मज्जन कराया ॥ जी त्या हिमालयातें ह्मणतें हो होय मज्जनक राया ॥५॥ जी ह्मणते निज दासा हुनि सुरभीचा न वत्स भासुर हो ॥ ती त्यांसी पुसे करिती कोनाचा स्तव भवैत्सभा सुर हो ॥६॥ तों तच्छरीरकोशा पासुनि सहसा निघे शिवा मग ती ॥ स्तवुनि मज ह्मणे केलें शुंभ निशुंभमादिशत्रुनीं अगती ॥७॥ झाली शरीरकोशा पासुनी या स्त्व वि कौशिकी नामें ॥ तद्दशेनीं च आलीं जीं नव्हतीं तो सुरव्रजीं धोमें ॥८॥ निघतां चि शिवा झाली कृष्ण जी तप्त कांचन च्छावे ती ॥ गौरीस कालिका हें ठेवुनि अभिधान या स्तवें स्तविती ॥९॥ होती हिमाऽचलीं श्री जगदंबा परमसुंदरी तींतें ॥ खळ चंड मुंड देखति जे वश सुंदोपसुंदरीतीतें ॥१०॥ ते दृष्ट भृष्ट तेथुनि जाऊनि कुशील मद्यकुंभातें ॥ स्व स्वामीतें भेटुनिं ऐसें प्रार्थुनि वदति शुंभातें ॥११॥ सुमनोहराकृति महा राजा आह्नीं विलोकिली महिला ॥ शोभवितो निरुपम निज देह द्युतिनें हिमाऽद्रिच्या महिला ॥१२॥ उत्तम रुप तसें तो कोणीं कोठें न देखिलें होतें ॥ जाणों न करें विधिनें चतुरें चित्तें चि रेखिलें हों तें ॥१३॥ ती कोण स्त्री प्रभुने शीघ्र निपुन शोध करुनि जाणावी ॥ देखावी स्वामीनें घ्यावी निज मंदिरासि आणावी ॥१४॥ देवा देह द्युतिने ती युवति दिशा दहा हि शोभविते ॥ जसि चंद्रिका चकोरा तसि जो प्रेक्षक तयासि लोभविते ॥१५॥ रत्नें मणि गज वाजी जे जे उत्तम पहार्थ लोकांत ॥ ते त्रे सर्व हि सांप्रत शोभति शुंभा तुझ्या ति ओंकांत ॥१६॥ ऐरावत गज रत्न दुम रत्न हि पारिजात हय रत्न ॥ उच्चेःश्रवा हि शक्रा पासुनि त्वां आणिला करुनि यत्न ॥१७॥ जें अत्यऽदुत दिव्य ब्रह्मायाचें हम्स युक्त अजि राया ॥ तुझिया विमानरत्न हि सेवितसे सर्वकाळ अजिरा या ॥१८॥ निधि मुख्य महापद्म हि धनदा पासुन आणिला आहे ॥ तुजला दिली समुद्रें माला अल्मान पंकजा बा हे ॥१९॥ वारुण कनक स्त्रावी छत्र तुझ्या मदिरीं असें स्वामी ॥ पूर्वी प्रजापतीचा जो रथ वर तोहि या असे धामीं ॥२०॥ त्वां मृत्युं शक्ति हरिली जीचें उत्क्रांतिदा असे नाम ॥ कोणा अर्था विषयी सकळ झाला प्रभो तुझा काम ॥२१॥ पाश सलिल राजाचा तव अनुजाच्या परिग्रहीं धन्या ॥ ज्या ज्या समुद्र जाता त्या त्या सद्रत्न जाति ही अन्या ॥२२॥ तैशीं च अग्निशौंचें दर्हनें ही तुज दिलीं प्रभो वस्त्रें ॥ या परि सकळें रत्नें त्वां प्रभुनें स्पष्ट जोडिली शस्त्रें ॥२३॥ मग रत्नभुग्वरें त्वां ऐसें स्त्रीरत्न कां न जोडावें ॥ या लाभा करितां तों कुशलें सर्वस्व तुच्छ सोडावें ॥२५॥ खळ भृत्य कथित कुमत श्रवत करुनि दृष्ट मति सुराकुंभ ॥ न करुनि विचार काहीं निजदुततें असें ह्मणे शुंभ ॥२५॥ सुग्रीवा शीघ्र करीं जेणें वश होय रत्नभुता तें ॥ सांगे मदांऽध जैसा वेताळ सुधाति यत्नभुतातें ॥२६॥ कासार असे समुचित तो तव संगमसुरापगे लाहो ॥ ऐसें ह्माणावया त्या परमशिवे प्रति सुराप गेला हो ॥२७॥ दुत ह्मणे देवि जसा जलनिधि पानें प्रसिद्ध कुंभज या ॥ त्रैलोक्य, त तसा चि प्रख्यात असे करुनि शुंभ जया ॥२८॥ जो, अहताज्ञ सुरांत स्वजना बहु देतसे मर्ह हताऽरी ॥ असुरांप्रताप ज्याचा व्यसनीं ह्मणउनि परा अहह तारी ॥२९॥ दैत्येश्वर परमेश्वर माझ्या वदनें करुनि आपण तो ॥ श्रवण करावें त्वां तें देवि त्वदेनुग्रहार्थ जें ह्मणतो ॥३०॥ त्रैलोक्य सकळ माझें मजला झालें समस्त सुर वश तें ॥ यश ऐकिलें जगें जें विश्रुत गंधर्व राज सु स्व शंतें ॥३१॥ इंद्रादिदेवता मी सेवितसें सर्व यज्ञ भागांतें ॥ माझा प्रताप दुःसह अहितांतें गरुड जेविं नागांतें ॥३२॥ लोकत्रयांत रत्नें जीं जीं ऐराअतादि गज रत्नें ॥ होतीं ज्यांची त्यांही आणुनि मज तीं समर्पिलीं यत्नें ॥३३॥ क्षीरधिमथनोद्भव जो नामें उच्चेःश्रवा यशें सजला ॥ हरि वाहन हरि रत्न प्रणव सुरांही समर्पिला मजला ॥३४॥ जें रत्नें देवांची गंधर्वांची तशी च नागांचीं ॥ तों झालीं प्राप्त मला व्हावीं च फळे जशी स्व यागांचीं ॥३५॥ स्त्री रत्न मानितों तुज लोकीं मी रत्न मात्र सेवितसें ॥ ये मज कडे चि आले रत्नाऽतर निज यशोऽर्थ देवि तसें ॥३६॥ स्त्री रत्न ह्मणुनि भज तुं मज करित्या शत्रु हानि शुंभातें ॥ कीं गुरुपराक्रमा या मत्तुल्या मदनुजा निशुंनातें ॥३७॥ तुं मत्परिग्रहास्तवं परमेश्वर्यासि पात्र होशील ॥ व्हावासि मत्परिग्रह तुज वरि च तुझें प्रसन्न हो शीलं ॥३८॥ दुर्जनदुतोक्त असें ऐकें ऐकों नये कधीं परि तं ॥ गंभीर अंतरीं स्मित करुनि भगवति स्वयें वदे अरितें ॥३९॥ दुता किमापि न मिथ्या तु वदलासि स्व वृत्ति हित साच ॥ त्रैलोक्याचा अधिपति शुंभ जसा तो निशुंभहि तसाच ॥४०॥ तरि कां अवश्य न ह्माणशिं ऐसें वदशीलं सांगतं परिस ॥ सोडुं नेये प्रतिज्ञा धर्म नसे सत्य भाषणा परिस ॥४१॥ अल्पमीतत्वें आपण हा पण दुता मनांत म्यां पहिला ॥ केला आहे अनुता भ्यावें तितुकें भिऊं नये अहिला ॥४२॥ जो मज जिंकील रणीं मम गर्वातें करील जो दुर ॥ तो मज समबळ माझा भर्त होईल जनांत जो शुर ॥४३॥ ऐसा मत्पण या स्त्व करुनि रणीं गर्व हानि शुंभानें ॥ किंवा शीघ्र धरावा जिंकुनि मज पाणि हा निशुंभानें ॥४४॥ दुत ह्मणे गर्विष्ठे न वद असें मज पुढें कसें व्दसी ॥ शुंभ निशुंभ सदुर्जय कंप द पविपाणिलाहि कि तदसी ॥४५॥ त्रिजगीं कोन पुरुष तो शुभं निशुंभा समोर राहिल ॥ पाहेल घुक रविला काय शश हरि प्रहार साहेल ॥४६॥ अन्या दैत्याही पुढें सर्व सुरांचेहि कांपती काथ ॥ मग शुभांदिसमक्ष स्त्री जी न धरील कांप ती काय ॥४७॥ जाशील एकली स्त्री तुं कैसी त्या समोर उत्साहें ॥ स्पष्ट तुझें तुज देईल जोडुनि अविचार शील कुत्सा हें ॥४८॥ अभिमान मनीं धरिला तो द्याया दुःखरौखा जागे ॥ देवि न होऊनि कैशा कर्षणनिर्घृतगौरवा जा गे ॥४९॥ देवी ढुतासि ह्मणे वदलासि जसे तसेंचि हें आहे ॥ शुंभ तसाचि निशुंभ प्रभुपणही न स्व लंघना साहे ॥५०॥ काय अकरु मी केली न विचार करुनि अशी प्रतिज्ञा त्या ॥ जा सांग असें कृत पण रक्षाऽर्थ धरुनि असिप्रति ज्ञात्या ॥५१॥ भ्यावें स्वःपणापुर्वीं म्यां आतां भिउनि काय गा होतें ॥ माझा निरोप सर्वहि सांग तया योग्य जें करो तो तें ॥५२॥
|
हे साहित्य भारतात तयार झालेले असून ते आता प्रताधिकार मुक्त झाले आहे. भारतीय प्रताधिकार कायदा १९५७ नुसार भारतीय साहित्यिकाच्या मृत्युनंतर ६० वर्षांनी त्याचे साहित्य प्रताधिकारमुक्त होते. त्यानुसार १ जानेवारी १९५६ पूर्वीचे अशा लेखकांचे सर्व साहित्य प्रताधिकारमुक्त होते. | 
|