सप्तशती आर्या/अध्याय पहिला

श्रीमद्विष्णुप्रभुची नमिली वरदा असी महामाया ॥ ब्रह्मां‍ऽड शतांत जिचा योग्य न महिमा असीम हा माया ॥१॥ देवांचा शक अधिप अमुरांचा महिष करीति हे कलहा ॥ शत वर्षा‍ऽतीं पावुनि परिभव शतमन्युचें ह्मणे बल हा ॥२॥ झाला इंद्र स्वबळेंसमरें पावोनि सौरिभ यशातें ॥ शक्रप्रमुख सुरांची विलया ने उग्र वैरि भय शोतें ॥३॥ सुर कथिति दुःख विधितें तो त्यांसह जाय हरि हरां जवळा ॥ यच्चरणांहीं केला शरणागतजनविपतिचा कवळ ॥४॥ ते कथिति इंद्र झाला महिष हरुनिया सुरऽधिकारा हो ॥ प्रभुची असुरीं न श्रीबहु मोहकरी सुराऽधिका राहो ॥५॥ लोक त्रय पति झाला बहु मोठा महिषा तो कपाळाचा ॥ विधिचाहि करितसे अधि-कार न शक्रादि लोकपाळाचा ॥६॥ आलों शरण तुहां किं भवदितर न यश उपाय चिंतुनि घे । तुमच्याचि दयेनें नत हृदयींचा क्षिग्र सर्व किंतु निघे ॥७॥ सुरदीनोक्तश्रवनें हरि हर हृदयात कोप ये राजा ॥ प्रभु साहतिल कशा श्रित जन कुदशा सोसती न ये राज्या प्रभुवर हरि हर वदनें झालीं सुर परिभवेंक श्रुकुंटि कुटिलें कीं महिष तस्करें यश सर्वस्व हरुनि बळें स्व बळ लुट्लें ॥९॥ प्रकुपित हरि हर शतधृति जे या सुरनायकाननांतुन ॥ मुमहा तेज निघालें दहनाचेंकाय काननातुन ॥१०॥ शक्रादिसुरांच्या ही देहातुनि दिव्य तेज बाहेर ॥ तैसें चि निघे जें शुचि कीर्तीचें भाग्यवंत माहेर ॥११॥ तें एकवटे त्याची होय हराया सुराऽरि मद नारी ॥ तीतें पाहुनि जय जय वदले विधि विष्णु वृत्र मदनाऽरि ॥१२॥ तींचे मुख हर तेजें यम तेजें केश मस्तकीं झाले ॥ हरि तेजें भुज ज्यांच्या सज्जन सेवुनि यशोमृता घाले ॥१३॥ स्तन युग्म सोम तेजें मध्य हि ऐंद्रेंकरुनियां होय ॥ तत्तेजेंजंघोरु ज्यांच्या स्वाधीन सर्व हो तोय ॥१४॥ गुरु तर नितंबे मौमें ब्रहृयाच्या दिव्य चरण तेजानें ॥ ते सौरं शोभति करुनि रक्तांऽगुली दशक चरण ते ज्यांने ॥१५॥ हस्ताऽगुलि वसु तेजें जी सम अवयव न आन नासा जे ॥ झाली कुबेर तेजें ते बहु शोभद्य्नि आननां साजे ॥१६॥ प्राजांपसेंझाले रुचिने लाजविति अमृत रस दंत ॥ पावक तेजें नयन त्रय होय दरदयासि असदंत ॥१७॥ श्रुयुग संध्या तेजें मारु त तेजेंकरुनि कर्ण न हो ॥ जे ह्मणति श्रित दुःख श्रवण सदा तत्सुकीर्तिवर्नन हो ॥१८॥ या परि पावेंत्जें अन्यसुरांच्या हि संभवा राया ॥ जीचें क्षमें यश पंकां गंगेचें जीविं अम्म वाराया ॥१९॥ जें धरित्याच्या अरिला न स्वप्तामाजिही शिवें शिवे ते ॥ निज शुल प्रभव विजय मुल अतुल शुल दे शिव शिवतें ॥२०॥ प्राण व्यसनींजेणें गज वर रक्षुनि निवटिला नक ॥ त्या निज चक्रा पामुनि निर्मुनियां चक्रपाणि दे चक्र ॥२१॥ त्या भगवतीस भावें गो क्षीर घवल जलेश दरवर दे ॥ प्रार्थुनि ह्मणे अरीचा बाघों द्यावा न लेश दर वरदे ॥२२॥ दहन ही दे शक्ति तिला जी तेजें करुनि लाज जे वीजे ॥ देविन ह्मणे तुझे ते वाच्छीत पदार्थ आज देवी जे ॥२३॥ दे दिव्य चाप मारुत शरण पुर्ण तसे च देव तो माते ॥ स्वीकारितां शिवेनें बहु घाले पावले चि शोभा ते ॥२४॥ प्रतिपक्षे करीघटेला ज्याचा दुरुनि भावि वास वदे ॥ त्या स्वगजाची घंटा निजवज्रोप्तन्न वज्र वासव दे ॥२५॥ यमधर्म काळदंडा पासुनि दे दंड वरुन पाशातें । जे आपणासि दुर्जय दुर्जन त्या सर्व शत्रुनाशातें ॥२६॥ माळा प्रजापती ही देव त्या जगदंबिकेसि अक्षांची ॥ बह्माऽऽर्पित सुकमडल घे राज्ञी दुष्ट दमन दक्षांची ॥२७॥ निजकिरणांते स्थापि भानु तिच्या सर्व रोम कुंपाव ॥ दे खडग चर्म काळ क्षय व्हाया देव शत्रु भुपांत ॥२८॥ क्षीरोदधि दे अजरें वस्त्रें तैसा चि अमलं हार तिला । ह्मणवी रुचिने जिंकुनि बहु जींचे वदन कमल हा रतिला ॥ जो देव विश्वकर्मा त्या चतुरेंदिव्य वस्तुंच्या घटकें ॥ दिधलीं चुडामणिसह सु मणि खचित कुंडलें कटकें ॥३०॥ धवलार्ध चंद्र कंठा भरण चरण बाहु भुषणें दे हा ॥ मणिमुद्रिका हि आनख शिख भावें करुनि भुषवी देहा ॥३१॥ विमल परशु विविधाऽस्त्रें तैसें चि कवच अभेद्य देवीतें ॥ जींचे कृपा निरीक्षण अत्यद्भुत सर्व संपदे वीतें ॥३२॥ अम्लान पद्म माळा दे सिंधु उरीं शिरीं धरायास ।\ तो आपणासि दुस्तर जाड्याभोधींत उद्धरायास ॥३३॥ रत्‍नें देउनि दिधला मृगराज बसावया हिम्र नगानें ॥ जाया जाड्य यशाच्या चरणीं च वसावया हि मन गानें ॥३४॥ दे पानपात्र धनपंति वीर्योत्साहें वधावया अरितें ॥ न रितें व्हावें तिळ ही प्राशन कलें क्षणक्षणीं तरि तें ।३५॥ अर्पी परमप्रेमें पूजुनि सविशेष नागहार तितें ॥ भुभारऽसुर शमनेंमागे कवि शेषनाग हा रतितें ॥३६॥ अन्य त्रिदशांनीं ही सर्व स्व विभुषणायुधांनी ती ॥ सन्मानिली बहुमता जैसी प्राणाऽधिका बुधां नीती ॥३७॥ मग साऽट्टहार वार शिवा गर्जना करी राजा ॥ म्यां किति वर्णाव्या त्य अबहु कांपविती विराट शरीरा ज्या ॥३८॥ त्या सिंहवाहिनीतें जय ऐसें सर्व देवता ह्मणती ॥ स्तविती मुनि वर करिती बहु भक्ति विनम्र होऊनि प्रणती ॥३९॥ ऐकोन आः किमेतत कुपित खळ ह्मणे स सैन्य तो धावें ॥ आले सर्व न लगती दीप द्युतिला पतंग शोधावे ॥४०॥ महिषा‍ऽसुरें भगवती धांउनि येऊनि देखिली होती ॥ सुर विभव चित्रकारें जी गगन पटांत रेखिली होती. ॥४१॥ जीनें श्री चरणांही करितां आक्रमण भुमिका लवली ॥ गगनीं जिच्या करीटें सग्रह नक्षत्रराजि कालवलीं ॥४२॥ जीच्या बाहु सहस्त्रें व्यापुनि दिक चक्र सर्व शोभाविलें ॥ क्षोभाविलें चाप रवे कां‍ऽर्ड यशें देव वृद लोभविलें ॥४३॥ मग त्या श्री दुर्गेशीं असुरमटांशीं प्रवर्तलें युद्ध ॥ होय दिगंतर शस्त्रा ऽस्त्र विदीपित ज्यांत तें असे ॥४४॥ महिषासुर सेनानी चिक्षुर नामा महासुर तसा च ॥ चांमर चतुरंग बळें युक्त रण मखीं महासु रत साच ॥४५॥ तैसा च ईश्वरीशी षडयुतरथयुत उदग्र युद्ध करी ॥ परि तो आला व्याया दैवी शर निकर सिंह रुद्ध करी ॥४६॥ असुर महाहनु हि करी समर रथाऽयुत सहस्त्र आणुन ॥ असिलोभा रथ पंचा शन्नियुत युत स्व विजय जाणुन ॥४७॥ बाष्कळ हि निज जयाची श्रवण करीत बंदि गण मुखें; गाणीं ॥ रथ एक कोटि षटशत अयुतें गज हय असे चि बहु आणी ॥४८॥ पंचाशत कोटि मित स्पदन परिवृत सुराऽरि मत्त महा ॥ वीर बिडालांख्य करी दुर्गेशीं युद्ध असुर सत्यमहा ॥४९॥ रथ गज हय परिवृत सुर रिपु अन्य हि अयुतसंख्य जे क्रुर ॥ ते चंड मुंड शोणित बीजादिक करिती रणमहाशुर ॥५०॥ तुरग परार्घ परार्घ स्पंदन गज ही परार्घ या परि तें ॥ निजबळ आणी समरीं पाडाया तो लुलाय पाप रितें ॥५१॥ करिते झाले सोडुनि शस्त्राऽस्त्रे स्वैर असुर समरा या ॥ त्यजुनि भजन सुरस कुमति ते प्याले वैर असुर स मराया ॥५२॥ पर शस्त्रें निज शस्त्रें खंडी लीलेंकरुनि पर शक्ति ॥ तोमर मुद्गर मुसल प्राप्त परशु पट्टिशाऽसि शर शक्ति ॥५३॥ तम रवि रुचितेंकिंवा सद्धिद्येते महाऽघन शिवें तें ॥ तैंसे त्या असुरांचे शस्त्र पटल जिताम्हाघन शिवेतें ॥५४॥ तो हि शिवावाहन हरि बहु कोपें कंपवुनि सटा याला ॥ साहे न दवा वनसेंसैन्य कसें संपवु निसटायाला ॥५५॥ जे सोडिले शिवेनें संगर करितां सुगंध निश्वास ॥ ते चि असितगण झाले रक्षाया असुर वधुनि विश्वास ॥५६॥ करितील पर नग शिरःशिखरी ते अशानि कां गण न टांचा वाढवि हर्ष तयांचा ते प्रभुचें जोविं आंगण नटांचा ॥५७॥ किती एक युद्ध करिती ते गण वाद्यें कीतीक वाजविती ॥ गाजविति ब्रह्मांड ध्वांत हरांच्या करंसि लाजविती ॥५८॥ परमेश्वरी विदारी जो त्यजि ना योध आयुधा त्यातें ॥ तें काय ती पुढें जी देणारी बोध आयु धात्यांतें ॥५९॥ खडगें करुनि तोडी अरिस फळसमान बा घसाघस ती ॥ ज्या त्यास ह्मणे चित्ती जा लोक सुखें अबाध साध सती ॥६०॥ शुलें चक्रें वज्रें करि पर मारण महागदा घातें ॥ विश्वाच्या वाराया वरि परमा रण महा गदाघातें ॥६१॥ असुर वधुनि रण रंगी शोणित तटिनी उदंड वाहविल्या ॥ त्यातें खळचमु त्यांत हि न च कांही पाप मति हि राह्विल्या ॥ लावी सतत शराची द्यायास परा शरासना दानें ॥ खळ किति निज घंटेच्या मोहिति च परशरस नादानें ॥ उगवी महा भय तिमिर सागर पर पारदा दिना कर्षीं ॥६३॥ पाशें बांधोनि असुर बहु सुखवी नारदादी नाकर्षीं ॥३४॥ पाडी ढासळुनी विशिख वर्षे ती घनघटा कितेकांतें ॥ सल्लंघन घातक जरि नसतें तरी अनघ टाकितें कां तें ॥३५॥ पाहति रणी कराया त्या देवींशी बराबरि कबंध ॥ नाचति हर्षे जाणों ह्मणती सुटला बरा बरिके बंध ॥६६॥ बाळभय हरुनि ऐशी कोणीही हर्षली प्रसु नाहीं ॥ त्या श्रीजगंदंबे वरि सुरसंहति वर्षली प्रसुनांहीं ॥६७॥ क्षणमात्रें सर्व महिष सैन्य शिवा गणसमुह हरि खरची ॥ घन जाविं मयुर मनीं देव मनीं तो प्रताप हरिख रची ॥६८॥

हे साहित्य भारतात तयार झालेले असून ते आता प्रताधिकार मुक्त झाले आहे. भारतीय प्रताधिकार कायदा १९५७ नुसार भारतीय साहित्यिकाच्या मृत्युनंतर ६० वर्षांनी त्याचे साहित्य प्रताधिकारमुक्त होते. त्यानुसार १ जानेवारी १९५६ पूर्वीचे अशा लेखकांचे सर्व साहित्य प्रताधिकारमुक्त होते.