श्रीशिवलीलामृत/अध्याय आठवा
श्रीगणेशाय नमः ॥
जय जय शिव ब्रह्मानंदमूर्ती ॥ वेदवंद्य तू भोळाचक्रवर्ती ॥ शिवयोगीरूपे भद्रायूप्रती ॥ अगाध नीती प्रगटविली ॥१॥
तुझिया बळे विश्वव्यापका ॥ सूत सांगे शौनकादिका ॥ भद्रायूसी शिवकवच देखा ॥ श्रीगुरूने शिकविले ॥२॥
मृत्युंजयमंत्र उत्तम व सर्वांगी चर्चिले भस्म ॥ रुद्राक्षधारण सप्रेम ॥ करी भद्रायु बाळ तो ॥३॥
एक शंख उत्तम देत ॥ ज्याच्या नादे शत्रु होती मूर्च्छित ॥ खङ्ग दिधले अद्भुत ॥ त्रिभुवनात ऐसे नाही की ॥४॥
ते शस्त्र शत्रूते दाविता नग्न ॥ जाती एकदाच भस्म होऊन ॥ द्वादश सहस्त्रइभबळ गहन ॥ तत्काळ दिधले कृपेने ॥५॥
देणे शिवाचे अद्भुत ॥ म्हणे होई ऐश्वर्यवंत ॥ आयुरारोग्य विख्यात ॥ सर्व रायात श्रेष्ठ तू ॥६॥
चिरकाल विजयी होऊनी ॥ संतोषरूपे पाळी मेदिनी ॥ निष्कामदानेकरूनी ॥ माजेल त्रिभुवनी कीर्तिघोष ॥७॥
भाग्यलक्ष्मी असो तव सदनी ॥ भूतकारुण्यलक्ष्मी ह्रदयभवनी ॥ दानलक्ष्मी येवोनी ॥ करकमळी राहो सदा ॥८॥
सर्वांगी असो लक्ष्मीसौम्य ॥ दौर्दंडी वीरलक्ष्मी उत्तम ॥ दिगंतरी किर्ति परम ॥ सर्वदाही वसो तुझी ॥९॥
शत्रुलक्ष्मी खङ्गाग्री वसो ॥ साम्राज्यलक्ष्मी सदा असो ॥ विद्यालक्ष्मी विलसो ॥ सर्वदाही तुजपाशी ॥१०॥
ऐसे शिवयोगी बोलोन ॥ तेथेचि पावला अंतर्धान ॥ भद्रायु सुमती गुरुचरण ॥ सर्वदाही न विसंबती ॥११॥
इकडे भद्रायूचा पिता निरुती ॥ दशार्णदेशींचा नृपती ॥ वज्रबहु महामती ॥ शत्रू त्यावरी पातले ॥१२॥
मगधदेशाधिपति हेमरथ ॥ तेणे देश नागविला समस्त ॥ धनधान्य हरूनि नेत ॥ सर्व करीत गोहरण ॥१३॥
स्त्रिया पुरुष धरोनि समस्त ॥ बळे नेऊनि बंदी घालित ॥ मुख्य राजग्राम वेष्टित ॥ बाहेर निघत वज्रबाहू ॥१४॥
युद्ध झाले दशदिनपर्यंत ॥ हा एकला शत्रू बहुत ॥ त्यासी धरोनिया जित ॥ रथी बांधिती आकर्षोनी ॥१५॥
वज्रबाहूचे अमात्य धरोन ॥ तेही चालविले बांधोन ॥ सर्व ग्राम प्रजा लुटून ॥ राजस्त्रिया धरियेल्या ॥१६॥
ऐसे हरोनि समस्त ॥ घेवोनि चालिला हेमरथ ॥ वज्रबाहू सचिवासहित ॥ मागे पुढे पाहतसे ॥१७॥
पुत्र ना बंधु आम्हास ॥ कोण कैवारी या समयास ॥ आम्ही पहावी कवणाची आस ॥ सोडवील कोण दुःखार्णवी ॥१८॥
तो समाचार कळला भद्रायूसी ॥ की शत्रु नेती पितयासी ॥ गुरुस्मरण करूनि मानसी ॥ अंगी कनच लेईले ॥१९॥
मृत्युंजयमंत्र परम ॥ सर्वांगी चर्चिले भस्म ॥ शंख खङ्ग घेऊनी उत्तम ॥ मातेलागी नमस्कारी ॥२०॥
म्हणे माते शत्रू बहुत ॥ ग्राम हरूनि पितयास नेत ॥ तरी मी गुरुदास तुझा सुत ॥ संहारीन समस्ताते ॥२१॥
माते तुझ्या सुकृतेकरून ॥ कृतांत समरी करीन चूर्ण ॥ पृथ्वीचे राजे जितचि धरून ॥ आणीन तुझिया दर्शना ॥२२॥
निर्दोष यशाचा ध्वज ॥ उभवीन आज तेजःपुंज ॥ शरत्काळींचा द्विजराज ॥ सोज्वळ जैसा शोभत ॥२३॥
पद्माकरपुत्र सुनय वीर ॥ सवे घेतला सत्वर ॥ सर्पाचा मग काढी विनतापुत्र ॥ तैसे दोघे धावती ॥२४॥
इभ आहे कोणते कांतारी ॥ शोधीत धावती दोघे केसरी ॥ क जनकजेचे कैवारी ॥ लहु कुश पुत्र जैसे ॥२५॥
पायी क्रमिती भूमी सत्वर ॥ शोभती धाकुटे वय किशोर ॥ जवळी देखोनि शत्रूंचे भार ॥ सिंहनादे गर्जिन्नले ॥२६॥
म्हणति उभे रहा रे तस्कर समस्त ॥ वज्रबाहुऐसी दिव्य वस्त ॥ चोरोनि नेता त्वरित ॥ शिक्षा लावू तुम्हाते ॥२७॥
तस्करांसी हेचि शिक्षा जाण ॥ छेदावे कर्ण नासिक कर चरण ॥ एवढा अन्याय करून ॥ कैसे वाचून जाल तुम्ही ॥२८॥
अवघे माघारी जव पाहती ॥ तव दोघे किशोर धावती ॥ म्हणती एक रमापती एक उमापती ॥ येती निजभक्तकैवारे ॥२९॥
एक मृगांक एक मित्र ॥ वसिष्ठ एक विश्वामित्र ॥ एक वासुकी एक भोगींद्र ॥ तेवी दोघे भासती ॥३०॥
असंख्यत सोडिती बाण ॥ जैशा धारा वर्षे धन ॥ वीर खिळिले संपूर्ण ॥ मयूराऐसे दीसति ॥३१॥
परतले शत्रूंचे भार ॥ वर्षती शस्त्रास्त्रे समग्र ॥ वाद्ये वाजती भयंकर ॥ तेणे दिशा व्यापिल्या ॥३२॥
तो जलज वाजविला अद्भुत ॥ धाके उर्वी डळमळित ॥ पाताळी फणिनाथ ॥ सावरीत कुंभिनीते ॥३३॥
दिशा कोंदल्या समस्त ॥ दिग्गज थरथरा कापत ॥ शत्रु पडिले मूर्च्छित ॥ रिते रथ धावती ॥३४॥
त्यातील दिव्य रथ घेवोनि दोनी ॥ दोघे आरूढले तेचि क्षणी ॥ चापी बाण लावूनी ॥ सोडिती प्रलयविद्युद्वत ॥३५॥
वज्रबाहूचे वीर बहुत ॥ भारासमवेत गजरथ ॥ भद्रायुभोवते मिळत ॥ कैवारी आपला म्हणवूनी ॥३६॥
वाद्ये वाजवूनिया दळ ॥ भद्रायूभोवते मिळाले सकळ ॥ म्हणती हा कैवारी या वेळ ॥ आला न कळे कोठोनी ॥३७॥
पाठिराखा देखोनि समर्थ ॥ वीरांस बळ चढले अद्भुत ॥ हेमरथाची सेना बहुत ॥ संहारिली ते काळी ॥३८॥
वज्रबाहूसहित प्रधान ॥ रथी बांधिले पाहती दुरून ॥ म्हणती त्रिपुरारि मुरारि दोघे जण ॥ किशोरवेषे पातले ॥३९॥
एका गुरुने शिकविले पूर्ण ॥ दिसे दोघांची विद्या समान ॥ त्यात मुख्य राजनंदन ॥ देखोनि स्नेह वाटतो ॥४०॥
कोण आहेत न कळे सत्य ॥ मज वाटती परम आप्त ॥ ह्रदयी धरूनि यथार्थ ॥ द्यावे चुंबन आवाडीने ॥४१॥
मांडिले घोरांदर रण ॥ रक्तपूर चालिले जाण ॥ वज्रबाहु दुरून ॥ प्रधानासहित पाहतसे ॥४२॥
अनिवार भद्रायूचा मार ॥ शत्रु केले तेव्हा जर्जर ॥ समरभूमी माजली थोर ॥ बाणे अंबर कोंदले ॥४३॥
ऐसे देखोनि हेमरथ ॥ लोटला तेव्हा कृतांतवत ॥ दोघांसी युद्ध अद्भुत ॥ चार घटिका जाहले ॥४४॥
शत्रू थरथरा कापत ॥ म्हणती भीम की हनुमंत ॥ किंवा आला रेवतीनाथ ॥ मुसळ नांगर घेऊनी ॥४५॥
शत्रूचा देखोनी उत्कर्ष बहुत ॥ भद्रायूने शिवयोगिदत्त ॥ खङ्ग काढिले तेज अद्भुत ॥ सहस्त्रमार्तंडासमान ॥४६॥
काळाग्नीची जिव्हा कराळ ॥ की प्रळयविजांचा मेळ ॥ की काळसर्पाची गरळ ॥ तेवी खङ्ग झळकतसे ॥४७॥
ते शस्त्र झळकता तेजाळ ॥ मागधदळ भस्म झाले सकळ ॥ मागे होता हेमरथ तत्काळ ॥ समाचार श्रुत जाहला ॥४८॥
की काळशस्त्र घेता हाती ॥ देखतांचि दळ संहारिती ॥ मग पळू लागला पवनगती ॥ उरल्या दळासमवेत ॥४९॥
प्रधानांसह वज्रबाहूसी टाकून ॥ पळती शत्रु घेतले रान ॥ ते भद्रायूने देखोन ॥ धरिला धावून हेमरथ ॥५०॥
धरिल तो दृढ केशी ॥ ओढूनि पाडिला भूमीसी ॥ लत्ताप्रहार देता ह्रदयदेशी ॥ अशुद्ध ओकीत भडभडा ॥५१॥
रथी बांधिला आकर्षून ॥ मंत्रिप्रधानांसहित जाण ॥ खुरमुखशर घेऊन ॥ पाच पाट काढिले ॥५२॥
अर्धखाड अर्धमिशी भादरून ॥ माघारे चालवी संपूर्ण ॥ राजस्त्रिया अपार कोश धन ॥ घेत हिरोन तेधवा ॥५३॥
देश नागविला होता सकळ ॥ वस्तुमात्र आणविल्या तत्काळ ॥ गोमार परतविला सकळ ॥ जेथींचा तेथे स्थापिला ॥५४॥
अमात्यासमवेत पिता ॥ सोडवूनि पायी ठेविला माथा ॥ वज्रबाहु होय बोलता ॥ त्याजकडे पाहूनी ॥५५॥
नयनी लोटल्या अश्रुधारा ॥ तू कोण आहेस सांग कुमारा ॥ मज अपयशसमुद्रातूनि त्वरा ॥ काढिले उडी घालूनी ॥५६॥
जळत शत्रुद्रावाग्नीत ॥ वर्षलासी जलद अद्भुत ॥ मज वाटे तू कैलासनाथ ॥ बाळवेषे आलासी ॥५७॥
की वाटे वैकुंठनायके ॥ रूपे धरिली बाळकांची कौतुके ॥ की सहस्त्राक्षे येण एके ॥ केले धावणे वाटतसे ॥५८॥
सकळ राजस्त्रिया धावोन ॥ उतरिती मुखावरूनि निंबलोण ॥ म्हणती बाळा तुजवरून ॥ जाऊ ओवाळून सर्वही ॥५९॥
भद्रायु म्हणे नगरात ॥ चला शत्रु घेवोनि समस्त ॥ बंदी घालूनि रक्षा बहुत ॥ परम यत्ने करोनिया ॥६०॥
नगरात पिता नेऊनी ॥ बैसविला दिव्य सिंहासनी ॥ जयवाद्यांचा ध्वनी ॥ अपार वाजो लागला ॥६१॥
नगर श्रृंगारिले एकसरा ॥ रथी भरूनि वाटती शर्करा ॥ नगरजन धावती त्वरा ॥ वज्रबाहूसी भेटावया ॥६२॥
वज्रबाहु म्हणे सद्गद होऊन ॥ जेणे मज सोडविले धावून ॥ त्या कैवारियाचे चरण धरा जाऊन ये वेळा ॥६३॥
भद्रायु म्हणे पितयालागून ॥ शत्रूस करा बहुत जतन ॥ तीन दिवसां मी येईन ॥ परतोनि जाणा तुम्हापासी ॥६४॥
मी आहे कोणाचा कोण ॥ कळेल सकळ वर्तमान ॥ ऐसे बोलोनि दोघेजण ॥ रथारूढ पै झाले ॥६५॥
मनोवेगेकरून ॥ येऊन वंदिले मातेचे चरण ॥ मग तिणे करूनि निंबलोण ॥ सुखावे पूर्ण पद्माकर ॥६६॥
असो यावरी शिवयोगी दयाघन ॥ चित्रांगदसीमंतिनीसी भेटोन ॥ जन्मादारभ्य वर्तमान ॥ त्यासी सांगे भद्रायूचे ॥६७॥
पिता सोडवूनि पुरुषार्थ ॥ केला तो ऐकिली की समस्त ॥ तरी तो तुम्ही करावा जामात ॥ कीर्तिमालिनी देऊनिया ॥६८॥
ऐकता ऐसा मधुर शब्द ॥ सीमंतिनी आणि चित्रांगद ॥ दृढ धरिती चरणारविंद ॥ पूजिती मग षोडशोपचारे ॥६९॥
म्हणती तुझे वचन प्रमाण ॥ वर आणावा आताचि आहे लग्न ॥ मग दळभार वाहने पाठवून ॥ दिधली वैश्यनगराप्रती ॥७०॥
सुनयपुत्रासहित समग्र ॥ नाना संपत्ति घेऊन अपार ॥ लग्नासी चालिला पद्माकर ॥ वाद्ये अपार वाजिती ॥७१॥
भद्रायु बैसला सुखासनी ॥ तैसीच माता शिबिकायानी ॥ चित्रांगद सामोरा येवोनी ॥ घेवोनि गेला मिरवीत ॥७२॥
वर पाहूनि जन तटस्थ ॥ म्हणती कायसा यापुढे रतिनाथ ॥ पृथ्वीचे राजे समस्त ॥ आणविले लग्नासी ॥७३॥
त्यात वज्रबाहु सहपरिवारे ॥ लग्नालागी पातला त्वरे ॥ वराकडे पाहे सादरे ॥ तव तो कैवारी ओळखिला ॥७४॥
पाय त्याचे धरावया धाविन्नला ॥ भद्रायुने वरच्यावरी धरिला ॥ आलिंगन देता वेळोवेळा ॥ कंठ दाटले उभयतांचे ॥७५॥
नयनी चालिल्या विमलांबुधारा ॥ अभिषेक करिती येरयेरा ॥ मग वज्रबाहु पुसे वरा ॥ देश तुझा कवण सांग ॥७६॥
फेडी संशय तत्त्वता ॥ सांग कवण माता पिता ॥ गोत्र ग्राम गुरु आता ॥ सर्व सांग मजप्रती ॥७७॥
चित्रांगदे एकांती नेउन ॥ सांगितले साद्यंत वर्तमान ॥ हा शिवयोगियाचा महिमा पूर्ण ॥ उपासना शिवाची ॥७८॥
अनंत पुण्य कोट्यनुकोटी ॥ तै शिवयोगियाची होय भेटी ॥ तो साक्षात धूर्जटी त्याचे चरित्र जाण हे ॥७९॥
मग ते सुमती पट्टराणी ॥ भेटविली एकांती नेऊनी ॥ वज्रबाहु खालते पाहूनी ॥ रुदन करी तेधवा ॥८०॥
म्हणे ऐसीनिधाने वरिष्ठे ॥ म्या घोर वनी टाकिली नष्टे ॥ मजएवढ अन्यायी कोठे ॥ पृथ्वी शोधिता नसेल ॥८१॥
सुमती मागील दुःख अद्भुत ॥ आठवूनि रडे सद्गदित ॥ म्हणे शिवयोगी गुरुनाथ ॥ तेणे कृतार्थ केले आम्हा ॥८२॥
मग सीमंतिनी चित्रांगद ॥ उभयतांचा करूनि ऐक्यवाद ॥ वज्रबाहु बोले सद्गद ॥ धन्य सुमती राणी तू ॥८३॥
बिंदूचा सिंधु करून ॥ मज त्वा दाविला आणोन ॥ सर्षप कनकाद्रीहून ॥ श्रेष्ठ केला गुणसरिते ॥८४॥
त्वा माझा केला उद्गार मज अभाग्यासी कैचा पुत्र ॥ हे राज्य तुझेचि समग्र ॥ सुतासहित त्वा दीधले ॥८५॥
ऐसे बोलोनि त्वरित ॥ वज्रबाहु बाहेर येत ॥ भद्रायु धावोनि सद्गदित ॥ साष्टांगे नमित पितयाते ॥८६॥
वज्रबाहु देत आलिंगन ॥ जेवी भेटती शिव आणि षडानन ॥ की वाचस्पति आणि कचनिधान ॥ संजीवनी साधिता आलिंगी ॥८७॥
मस्तक अवघ्राणूनि झडकरी ॥ सप्रेम बैसव्ला अंकावरी ॥ कार्तिमालिनी स्नुषा सुंदरी ॥ दक्षिणांकी बैसविली ॥८८॥
तव राजे समस्त आश्चर्य करिती ॥ धन्य वज्रबाहु नृपती ॥ मग पद्माकर सुनय याप्रती ॥ भद्रायु भेटवी पितयाते ॥८९॥
गगनी न समाये ब्रह्मानंद ॥ ऐसा झाला सकळा मोद ॥ मग चारी दिवस सानंद ॥ यथासांग लग्न झाले ॥९०॥
आंदण दिधले अपार ॥ दोन लक्ष वाजी अयुत कुंजर ॥ दास दासी भांडार ॥ भरूनि द्रव्य दिधले ॥९१॥
सवे घेऊनि कीर्तिमालिनी ॥ पद्माकरासहित जनकजननी ॥ निजनगर तेचि क्षणी ॥ जाते झाले तेधवा ॥९२॥
गगनगर्भी न समाये हरिख ॥ ऐसे मातापितयांसी झाले सुख ॥ पट्टराणी सुमती देख ॥ केले आधीन सर्व तिच्या ॥९३॥
मग सकळ शत्रु सोडोन ॥ प्रतिवर्षी करभार नेमून ॥ करूनि आपणाआधीन ॥ जीवदान दीधले तया ॥९४॥
भद्रायु ऐसा पुत्र प्राप्त ॥ होय असल्या पुण्य बहुत ॥ तरी जन्मोजन्मी हिमनगजामात ॥ पूजिला असेल प्रेमभरे ॥९५॥
स्त्री पतिव्रता चतुर सुंदर ॥ पुत्र पंडित सभाग्य पवित्र ॥ गुरु सर्वज्ञ उदार थोर ॥ पूर्वदत्ते प्राप्त होय ॥९६॥
मग त्या भद्रायूवरी छत्र ॥ वज्रबाहु उभवूनि सत्वर ॥ स्त्री सुमतीसहित तप अपार ॥ हिमकेदारी करिता झाला ॥९७॥
करिता शिवआराधन ॥ त्रिकाळज्योतिर्लिंगाचे पूजन ॥ मागे भद्रायु बहुत दिन ॥ राज्य करीत पृथ्वीचे ॥९८॥
शिवकवच भस्मधारण ॥ रुद्राक्षमहिमा अपार पूर्ण ॥ धन्य गुरु शिवयोगी सुजाण ॥ शिष्य भद्रायु धन्य तो ॥९९॥
असो भद्रायु नृपनाथ ॥ कीर्तिमालिनीसमवेत ॥ चालिला वनविहारार्थ ॥ अवलोकीत वनश्रियेते ॥१००॥
छाया सघन शीतळ ॥ पाट वाहती जळ निर्मळ ॥ तेथे बैसता सूर्यमंडळ ॥ वरी कदापि दिसेना ॥१॥
नारळी केळी पोफळी रातांजन ॥ मलयागर सुवास चंदन ॥ अशोकवृक्ष खर्जूरी सघन ॥ आंबे जांभळी खिरणिया ॥२॥
वट पिंपळ कडवे निंब ॥ डाळिंब सेवरी मंदार कदंब ॥ अंजीर औदुंबर पारिभद्र नभ ॥ भेदीत गेले गगनमार्गे ॥३॥
चंपक मोगरे जाई जुई ॥ मालती शेवंती बकुळ ठायी ठायी ॥ शतपत्र जपा अगस्तिवृक्ष पाही ॥ वेष्टोनि वरी चालिले ॥४॥
कनकवेली नागवेली परिकर ॥ पोवळवेली नाना लता सुवासकर ॥ द्राक्षद्वीप द्राक्षतरु सुंदर ॥ जायफळी डोलती फळभारे ॥५॥
बदके चातक मयूर ॥ कस्तूरीमृग जवादी मार्जार ॥ चक्रवाक नकुळ मराळ परिकर ॥ सरोवरतीरी क्रीडती ॥६॥
असो तया वनात ॥ कीर्तिमालिनीसमवेत ॥ क्रीडत असता अकस्मात ॥ एक अपूर्व वर्तले ॥७॥
दूरवरी भद्रायु विलोकीत ॥ तो स्त्री पुरुष येती धावत ॥ ऊर्ध्व करोनिया हस्त ॥ दीर्घस्वरे बोभाती ॥८॥
पाठी लागला महाव्याघ्र ॥ आक्रोशे बोभात विप्र ॥ म्हणे नृपा स्त्री पतिव्रता थोर ॥ मागे सुकुमार राहिली ॥९॥
गजबजोनि धाविन्नला नृप ॥ शर लावूनि ओढिले चाप ॥ तव तो व्याघ्र काळरूप ॥ स्त्रियेसी नेत धरूनिया ॥११०॥
राये शर सोडिले बहुत ॥ परी तो न गणी तैसाचि जात ॥ विजूऐसे शर अद्भुत ॥ अंगी भेदले तयाच्या ॥११॥
गिरिकंदरे ओलांडून ॥ व्याघ्र गेला स्त्रीस घेऊन ॥ विप्र रायापुढे येऊन ॥ शोक करी आक्रोशे ॥१२॥
अहा ललने तुजविण ॥ गृह वाटते महा अरण्य ॥ रायास म्हणे ब्राह्मण ॥ धिक् क्षत्रियपण धिक् जिणे ॥१३॥
तुज देखता सत्य ॥ माझ्या स्त्रीने केला आकांत ॥ अहा कांत पडले व्याघ्रमुखांत ॥ सोडवी मज यापासूनी ॥१४॥
तुजही हाका फोडिल्या बहुत ॥ धाव धाव हे जगतीनाथ ॥ धिक् तुझी शस्त्रे समस्त ॥ खङ्ग व्यर्थ गुरूने दीधले ॥१५॥
द्वादशसहस्त्र नागांचे बळ ॥ धिक् मंत्र अस्त्रजाळ ॥ क्षतापासोनि सोडवी तत्काळ ॥ शरणागता रक्षी तोचि पार्थिव ॥१६॥
धिक् आश्रम धिक् ग्राम ॥ जेथे नाही सत्समागम ॥ धिक् श्रोता धिक् वक्ता ॥ सप्रेम नाही किर्तन शिवाचे ॥१७॥
धिक् संपत्ति धिक् संतती ॥ द्विज न रक्षी न भेजे उमापती ॥ ते धिक् नारी पापमती ॥ पतिव्रता जे नव्हे ॥१८॥
मातापितयांसी शिणवीत ॥ धिक् पुत्र वाचला व्यर्थ ॥ धिक् शिष्य जो गुरुभक्त ॥ नव्हेचि मतवादी पै ॥१९॥
गुरूची झाकोनि पदवी ॥ आपुला महिमा विशेश मिरवी ॥ धिक् पार्थिव जो न सोडवी ॥ संकटी प्राण गेलिया ॥१२०॥
भद्रायु बोले उद्विग्न ॥ मी तु इछिले देईन । करी पुढती उत्तम लग्न ॥ अथवा राज्य दान घे माझे ॥२१॥
विप्र म्हणे कासया लग्न ॥ स्त्रीहीनास कासया धन ॥ जन्मांधासी दर्पण ॥ व्यर्थ काय दाऊनी ॥२२॥
मूढासी कासया उत्तम ग्रंथ ॥ तरुणासी संन्यास देणे हे अनुचित ॥ जरेने कवळिला अत्यंत ॥ त्याचे लग्न व्यर्थ जैसे ॥२३॥
तृषाक्रांतासी पाजिले धृत ॥ क्षुधातुरासी माळा गंधाक्षत ॥ चिंतातुरापुढे व्यर्थ ॥ गायन नृत्य कासया ॥२४॥
यालागी नलगे तुझे राज्य धन ॥ दे माझी स्त्री आणोन ॥ राव म्हणे जा कीर्तिमालिनी घेवोन ॥ दिधली म्या तुजप्रती ॥२५॥
रायाचे सत्त्व पाहे ब्राह्मण ॥ म्हणे दे कीर्तिमालिनी मज दान ॥ माझे तप मेरुपर्वताहून ॥ उंच असे न सरे कधी ॥२६॥
मी पापासी भीत नाही जाण ॥ अंगिकारिले तुझे स्त्रीरत्न ॥ सागरी ढेकुळ पडले येऊन ॥ तरी सागर काय डहुळेल ॥२७॥
धुळीने न मळे आकाश तैसा मी सदा निर्दोष ॥ राव म्हणे हे अपयश ॥ थोर आले मजवरी ॥२८॥
माझे बळ गेले तेज क्षणा ॥ व्याघ्रे नेली विप्रललना ॥ आता स्त्री देवोनि ब्राह्मणा ॥ अग्निकाष्ठे भक्षीन मी ॥२९॥
विप्रापुढे संकल्प करूनी ॥ दान दिधली कीर्तिमालिनी ॥ विप्र गुप्त झाला तेचि क्षणी ॥ राये अग्नि चेतविला ॥१३०॥
ज्वाळा चालिल्या आकाशपंथे ॥ मग स्नान केले नृपनाथे ॥ भस्म चर्चिले सर्वांगाते ॥ रुद्राक्षधारण पै केले ॥३१॥
आठवूनि गुरुचरण ॥ शिवमंत्र शिवध्यान ॥ प्रदक्षिणा करूनि तीन ॥ अग्निकुंडाभोवत्या ॥३२॥
जय जय शंकर उमारंगा ॥ मदनांतका भक्तभवभंगा ॥ विश्वव्यापका आराध्यलिंगा ॥ नेई वेगे तुजपाशी ॥३३॥
उडी टाको जाता ते वेळी ॥ असंभाव्य चेतला ज्वाळामाळी ॥ तव त्यामधून कपालमौली ॥ अपर्णेसहित प्रकटला ॥३४॥
दशभुज पंचवदन ॥ कर्पूरगौर पंचदशनयन ॥ पंचविंशतितत्त्वाहून ॥ पंचभूतावेगळा जो ॥३५॥
भद्रायूस ह्रदयी धरूनि सत्वर ॥ म्हणे सखया इच्छित माग वर ॥ तुझी भक्ति निर्वाण थोर ॥ देखोनि प्रकट झालो मी ॥३६॥
भद्रायु बोले सद्गदित ॥ म्हणे विप्रस्त्री आणून दे त्वरित ॥ ते ऐकोनि हासिन्नला गजमुखतात ॥ विप्र तो मीच झालो होतो ॥३७॥
व्याघ्रही मीच होऊन ॥ गेलो भवानीस घेऊन ॥ तुझी भक्ति पहावया निर्वाण ॥ दोघेही आम्ही प्रगटलो ॥३८॥
तुझी हे घे कीर्तिमालिनी ॥ म्हणोनि उभी केली तेचि क्षणी ॥ देव सुमने वर्षती गगनी ॥ राव चरणी लागतसे ॥३९॥
शिव म्हणे रे गुणवंता ॥ अपेक्षित वर मागे आता ॥ येरू म्हणे वज्रबाहु पिता ॥ सुमती माता महासती ॥१४०॥
पद्माकर गुणवंत ॥ कैलासी न्यावा स्त्रीसमवेत ॥ इतुक्यांसी ठाव यथार्थ ॥ तुजसमीप देईजे ॥४१॥
तुझिया पार्श्वभागी सकळ ॥ असोत स्वमी अक्षयी अढळ ॥ यावरी बोले पयःफेनधवल ॥ कीर्तिमालिनी तू माग आता ॥४२॥
ती म्हणे माता सीमंतिनी ॥ पिता चित्रांगद पुण्यखाणी ॥ तुजसमीप राहोत अनुदिनी ॥ शूळपाणी तथास्तु म्हणे ॥४३॥
तुम्ही उभयतानी मागितले ॥ ते म्या सर्व दिधले ॥ माझे चित्त गुंतले ॥ तुम्हापासी सर्वदा ॥४४॥
मग कीर्तिमालिनीसमवेत ॥ दहा सहस्त्र वर्षेपर्यंत ॥ भद्रायु राजा राज्य करीत ॥ हरिश्चंद्रासारिखे ॥४५॥
मग त्यावरी सकळी ॥ दिव्यदेह अवघी झाली ॥ दिव्य विमानी कपालमौली ॥ नेता झाला संनिध ॥४६॥
चित्रांगद सीमंतिनी ॥ वज्रबाहु सुमती राणी ॥ अवघी विमानारूढ होवोनी ॥ पावली शिवपद शाश्वत ॥४७॥
स्त्रीपुत्रांसमवेत पद्माकर ॥ भद्रायु कीर्तिमालिनी सुकुमार ॥ त्यासी विमान धाडूनि श्रीशंकर ॥ आपुल्या स्वरूपी मेळविले ॥४८॥
हे भद्रायुआख्यान ॥ परम यशदायक आयुष्यवर्धन ॥ ऐकता लिहिता जाण ॥ विजय कल्याण सर्वदा ॥४९॥
हे आख्यान जे म्हणत ॥ ते सर्वदा वादी अयवंत ॥ विजय धैर्य अत्यंत ॥ कीर्तिवंत सर्वांठायी ॥१५०॥
भद्रायुआख्यान पुण्य आगळे ॥ पद रचना ही बिल्वदळे ॥ उमावल्लभा वाहती भावबळे ॥ ते तरती संसारी ॥५१॥
भद्रायुआख्यान कैलासगिरी ॥ जो का पारायण प्रदक्षिणा करी ॥ त्याचा बंद तोडोनि मदनारी ॥ निष्पाप करी सर्वदा ॥५२॥
ब्रह्मानंदा सुखदायका ॥ श्रीधरवरदा कैलासनायका ॥ भक्तकामकल्पद्रुम गजांतका ॥ न येसी तर्का निगमागमा ॥५३॥
शिवलीलामृत ग्रंथ प्रचंड ॥ स्कंदपुराण ब्रह्मोत्तरखंड ॥ परिसोत श्रोते अखंड ॥ अष्टमाध्याय गोड हा ॥१५४॥
॥श्रीसांबसदाशिवार्पणमस्तु॥
|
हे साहित्य भारतात तयार झालेले असून ते आता प्रताधिकार मुक्त झाले आहे. भारतीय प्रताधिकार कायदा १९५७ नुसार भारतीय साहित्यिकाच्या मृत्युनंतर ६० वर्षांनी त्याचे साहित्य प्रताधिकारमुक्त होते. त्यानुसार १ जानेवारी १९५६ पूर्वीचे अशा लेखकांचे सर्व साहित्य प्रताधिकारमुक्त होते. | 
|